20 Ιουλίου 1974 ξεκινά μια δύσκολή περίοδος για τον Ελληνισμό που 44 χρόνια μετά συνεχίζεται το μαρτύριο της παράνομης κατοχής μέρους της Κύπρου από τις Τουρκικές δυνάμεις. Θα δούμε τι προηγήθηκε της απόβασης και το στρατιωτικό σκέλος των επιχειρήσεων λαμβάνοντας πληροφορίες από τεκμηριωμένες πηγές από Ελλάδα, Τουρκία και Αγγλία δίχως να μπούμε σε λεπτομερείς επιχειρησιακές αναλύσεις που δεν αφορούν και θα κουράσουν τον αναγνώστη.
Από το 1963 η εχθρική στάση του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου (πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας) προς τους Ενωτικούς (ζητούσαν ένωση Ελλάδος – Κύπρου με κύριο τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή ηγέτης της ΕΟΚΑ) και προς τους Μουσουλμάνους Κύπριους (αρκετοί ήταν εξισλαμισμένοι Έλληνες, με Ελληνική εθνική ταυτότητα) και σε συνδυασμό με τις προκλήσεις των Μουσουλμάνων Κυπρίων του Ραούφ Ντενκτάς (που υποστηριζόταν από την Τουρκία) έχουν δημιουργήσει ένα τρομερό εμφύλιο μεταξύ Χριστιανών – Μουσουλμάνων Κυπρίων και μεταξύ Ενωτικών και Ανθενωτικών που προκάλεσε εκατόμβες νεκρών σε όλες τις εμπλεκόμενες μεριές. Ο Μακάριος κρατά μια στάση πότε φιλορωσική πότε φιλοδυτική ενώ αφήνει την Εθνική Φρουρά υποστελεχωμένη, ανεκπαίδευτη και εξοπλισμένη με πεπαλαιωμένο εξοπλισμό από την ΕΣΣΔ. Ένα πολύ καλό παράδειγμα είναι η προμήθεια 35 αρμάτων Τ-34/85 κατασκευής 1942 που τα παρέλαβε μισοδιαλυμένα από τα Σοβιετικά αποθέματα και άνευ ασυρμάτων και ανταλλακτικών. Την ίδια στιγμή ο Μακάριος δεν δέχτηκε την αποστολή σύγχρονου για την εποχή εξοπλισμού από Γαλλία, ΗΠΑ και Ελλάδα. Επίσης ο Μακάριος αρνείται τις επανειλημμένες προτάσεις του Καραμανλή και εν συνεχεία του δικτάτορα Παπαδόπουλου για δημιουργία κοινού αμυντικού συμφώνου κάτι που θα επέτρεπε την αποστολή και χρήση Ελληνικών στρατευμάτων στην Κύπρο, όπως και Ελληνική επίθεση σε όποιο θα επιθετόταν στην νήσο, κάτι που έπαιξε σημαντικό νομικό και επιχειρησιακό ρόλο το 1974.
Το 1964 μάλιστα η Κύπρος είχε την πρώτη ανοιχτή εμφύλια κρίση με εξέγερση των Μουσουλμάνων υπο την καθογήση του Ραούφ Ντενκτάς. Το χειρότερο ήταν ότι οι Μουσουλμάνοι (η συντριπτική πλειοψηφία εξισλαμισμένοι Έλληνες που δεν γνώριζαν καν Τούρκικα) ξεκίνησαν να νοιώθουν απομακρυσμένοι από τους Χριστιανούς και από το 1964 απομονώθηκαν σε θύλακες όπου η Τουρκική προπαγάνδα λειτουργούσε αδιάλειπτα (όπως συμβαίνει και σήμερα στην Δυτική Θράκη με τους Έλληνες Μουσουλμάνους). Μάλιστα σύμφωνα με Βρετανικές πήγες το 1954 το 80% των μουσουλμάνων ήθελε ένωση με την Ελλάδα, κάτι που το 1964 έπεσε στο 10%. Μετά την κρίση η Ελλάδα έστειλε μυστικά τη μεραρχία Μενέλαος (δύναμης 8.000 – 10.000 ανδρών με βαρύ οπλισμό) στην Κύπρο σε απάντηση της ενίσχυσης των Τουρκικών θυλάκων. Οι άνδρες της Μενέλαος κυκλοφορούσαν με πολιτικά και ήταν εφοδιασμένοι με ψεύτικες κυπριακές πολιτικές ταυτότητες και κανείς δεν ήξερε την ύπαρξή της!!!
Όμως ο Μακάριος έβλεπε την Μενέλαος όπως και την ΕΛΔΥΚ και την ΤΟΥΡΔΥΚ σαν εμπόδια. Έτσι από τις αρχές του 1967 πίεζε την Ελλάδα να αποσύρει την Μεραρχία. Στο τέλος, λόγω της άρνησης της Ελλάδος, ο Μακάριος ανακοινώνει δημόσια την ύπαρξη της Μενέλαος με αποτέλεσμα στις 29 Νοεμβρίου 1967 η Μενέλαος να αποσυρθεί. Σύμφωνα με πολλές πηγές ο Μακάριος δεν εμπόδισε καθόλου την αποχώρηση της Μεραρχίας και τουναντίον έδειξε να φεύγει και ένα βάρος από πάνω του. Την ίδια στιγμή ξεκίνησε η μείωση της στρατιωτικής θητείας στην Εθνική Φρουρά ενώ οι απαλλαγές στράτευσης δίδονταν σωρηδόν με αποτέλεσμα μόνο το 45-50% κάθε ΕΣΣΟ να υπηρετεί την θητεία του. Το πεδίο ήταν ανοιχτό και το Δεκέμβρη του 1968 η Τουρκία ετοιμάζεται να επιτεθεί στην Κύπρο κάτι που αποφεύχθηκε χάρη στην Ελληνική Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΚΥΠ).
Το 1972 ιδρύεται το Εφεδρικόν ένα σώμα δύναμης 1200 ανδρών περίπου που ήταν η προσωπική πραιτοριανή φρουρά του Μακάριου και που ορκιζόταν πίστη μόνο στο πρόσωπό του (κάτι σαν τα SS του Χίτλερ δηλαδή). Το Εφεδρικόν είναι καλύτερα εξοπλισμένο και οπλισμένο από την Εθνική φρουρά και δρα σε όλη την Κύπρο με ασυδοσία κάνοντας την κατάσταση ακόμα πιο τραγική αφού κυνηγούσε αδιακρίτως ενωτικούς, Ελλαδίτες και Μουσουλμάνους. Δολοφονίες, βιαιοπραγίες, βασανισμοί, παράνομες φυλακίσεις και τρομοκρατία ήταν τα αποτελέσματα της δράσης του εφεδρικού. Τα θύματα από όλες τις παρατάξεις είναι αρκετά. Μάλιστα λόγω των επιθέσεων στην Μουσουλμανική μειονότητα της Κύπρου (από Βρετανικές πηγές οι νεκροί υπολογίζονται περι τους 400 νεκρούς) η Τουρκία το 1973 ήταν για άλλη μια φορά σε ετοιμότητα να επιτεθεί στην Κύπρο, κάτι που είχε εντοπίσει η Ελληνική ΚΥΠ.
Στις αρχές του 1974 ο Μακάριος ξεσπά πλέον ανοιχτά εναντίων των Ελλαδιτών και απαιτεί την αποχώρηση της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ) και όλων των Ελλαδιτών αξιωματικών. Το Εφεδρικό αναλαμβάνει δράση με βιαίες επιθέσεις ενάντια σε Ελλαδίτες αξιωματικούς που προκάλεσαν αρκετούς τραυματισμούς. Αρχές Ιουλίου εκτελείται και ένας Έλληνας αξιωματικός από τους «μπράβους» του Μακάριου. Λόγω των πιέσεων η δύναμη των Ελλήνων στελεχών που υπηρετούν στην Εθνική Φρουρά μειώνεται κατά 90%. Πλέον υπηρετούν σε Κυπριακές μονάδες 25 αξιωματικοί και 170 υπαξιωματικοί (πλην των 1000 περίπου στελεχών της ΕΛΔΥΚ).
Στις 15 Ιουλίου 1974 λαμβάνει μέρος το πραξικόπημα ενάντια στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο από αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς και μέλη της ΕΟΚΑ Β με σκοπό την απομάκρυνσή του προκειμένου να σταματήσει η πόλωση και ο ακήρυκτος αυτός εμφύλιος πόλεμος στην Κύπρο. Ο Μακάριος κατάφερε να ξεφύγει και στις 19 Ιουλίου εκφωνεί λόγο που αναφέρει ότι η Ελλάδα εισέβαλε στην Κύπρο και κάλεσε το Κυπριακό λαό να επιτεθεί στην «Ελληνοκρατούμενη» Εθνική φρουρά και παράλληλα δίνοντας νομικά το πράσινο φως στον Τουρκικό στρατό να εκτελέσει απόβαση η οποία ξεκίνησε την επόμενη μέρα. Ναι η εισβολή, βάση της Συνθήκης της Ζυρίχης, ήταν καθόλα νόμιμη, για αυτό ακούμε στα ΜΜΕ και διαβάζουμε μόνο για παράνομη κατοχή και όχι για παράνομη εισβολή! Την ίδια μέρα, 19 Ιουλίου, η Ελλάς (ΓΕΣ και ΚΥΠ) ειδοποιεί με σήμα το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) για την επικείμενη Τουρκική εισβολή. Το ΓΕΕΦ δεν έπραξε τίποτε, σε αντίθεση με την Ελλάδα που κινητοποίησε τις Ένοπλες Δυνάμεις με παράλληλη επιστράτευση εφέδρων. Η Πολεμική Αεροπορία βρίσκεται σε αναβρασμό σε πλήρη πολεμική ετοιμότητα να χτυπήσει την Τουρκία ενώ το Πολεμικό Ναυτικό έχει βγει στο Αιγαίο έτοιμο να κτυπήσει στόχους και να αποκλείσει ναυστάθμους στη Τουρκία ενώ ένα υποβρύχιο (Υ/Β Γλαύκος) φεύγει εσπευσμένα για Κύπρο. Την ίδια στιγμή στην Κύπρο μόνο η ΕΛΔΥΚ βρίσκεται σε πολεμική ετοιμότητα ενώ οι Κυπριακές μονάδες βρίσκονται σε φάση χαλάρωσης και διάλυσης μετά το πραξικόπημα. Μάλιστα το μήνυμα που έλαβαν οι διοικητές των μονάδων από το ΓΕΕΦ ήταν «Κύριοι πηγαίνετε για ύπνο»!!!
Στις 20 Ιουλίου οι Τουρκικές Δυνάμεις ξεκινούν την απόβαση τους στην Κερύνεια ενώ Αλεξιπτωτιστές προσγειώνονται με αλεξίπτωτα και ελικόπτερα και καταλαμβάνουν ανεμπόδιστα στρατηγικούς οδικούς άξονες. Τότε φάνηκαν τα αποτελέσματα της πολιτικής του Μακάριου που έσπειρε μίσος στους Κυπρίους και αποδυνάμωσε την Εθνική Φρουρά. Μόνο οι Μοίρες Καταδρομών (διοικούμενες από Έλληνες Αξιωματικούς), η ΕΛΔΥΚ και ελάχιστες μονάδες της Εθνικής Φρουράς με Έλληνες αξιωματικούς (με κύριο το 286 ΜΚΤΠΖ), κατάφεραν να ξεκινήσουν αγώνα ενάντια στις Τουρκικές Δυνάμεις. Ανάμεσα στις δυνάμεις που πολέμησαν ηρωικά ήταν η Διοίκηση Ναυτικού και η Διοίκηση Αεροπορίας. Το 70% των Κυπρίων επιστράτων δεν παρουσιάστηκε στις μονάδες του με αποτέλεσμα οι εν λόγω μονάδες να μην είναι επιχειρησιακές. Επίσης τα περισσότερα οχήματα, άρματα μάχης, τεθωρακισμένα οχήματα βρήκαν εκτός μάχης λόγω μηχανολογικών προβλημάτων που προήλθαν λόγω της παλαιότητας υλικού (ήταν Ρωσικής κατασκευής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) και ελλείψεως ανταλλακτικών απόρροια της πολιτικής του Μακάριου που είχε εγκαταλείψει πλήρως την Εθνική Φρουρά.
Όμως οι Τουρκικές δυνάμεις είναι τελείως ανοργάνωτες και πράττουν παιδαριώδη λάθη. Για παράδειγμα στην Κερύνεια έχουν αποκλειστεί σε μια μικρή περιοχή από μια μικρή Ελληνική δύναμη, παρόλο που οι Τούρκοι υπερείχαν 1:15! Όμως λόγω του χαμηλού ηθικού των Κυπρίων, της παντελούς έλλειψης ανεφοδιασμού και της υποστελέχωσης των Κυπριακών δυνάμεων οι Τούρκοι κατάφεραν και κέρδισαν σταδιακά έδαφος. Την ίδια στιγμή η Αμμόχωστος παραδόθηκε σε μια διμοιρία 20 Τούρκων πεζοναυτών διότι η Κυπριακή μονάδα επιπέδου τάγματος που ήταν να ενεργήσει εκεί, είχε εξαφανιστεί. Στα ενδότερα οι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές κατέλαβαν ζωτικά στρατηγικά μέρη και οδικούς άξονες διότι οι Κυπριακές μονάδες (2 τάγματα μηχανοκίνητου πεζικού) που ήταν να ενεργήσουν στην περιοχή ήταν άφαντες.
Στο Κιονέλι και στον Άγιο Ιλλαρίωνα η ΕΛΔΥΚ και οι Μοίρες Καταδρομών (με δύναμη στο 25-30% της προβλεπόμενης) κατάφεραν με τιτάνιο αγώνα να ανακόψουν σε μεγάλο βαθμό την Τουρκική διείσδυση προς την Λευκωσία. Την ίδια μέρα το Αρματαγωγό Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ με κυβερνήτη τον Πλωτάρχη ΠΝ Χανδρινό Ελευθέριο (τον οποίο η μεταπολίτευση τον πέταξε στην αφάνεια και τον «τίμησε» με στερήσεις βαθμού), ξεγλιστρά από τον Τουρκικό στόλο, και αποβιβάζει στη Πάφο 450 οπλίτες της ΕΛΔΥΚ που επέστρεφαν με μετάθεση στην Ελλάδα (μια δυνατή ενίσχυση για την ΕΛΔΥΚ) και συγχρόνως βομβαρδίζει την Πάφο διώχνοντας τις Τουρκικές δυνάμεις. Οι πράξεις του Χανδρινού προκάλεσαν πανικό στους Τούρκους που ψάχνουν τον Ελληνικό στόλο έξω από την Κύπρο. Έτσι η Τουρκία στέλνει στην Κύπρο 3 αντιτορπιλικά τα οποία όμως την 21η Ιουλίου βομβαρδίστηκαν επί 3 ώρες από την Τουρκική Αεροπορία!!! Μάλιστα οι ναυαγοί του Αντιτορπιλικού Kocatepe πυροβολήθηκαν επανειλημμένα από τα Τουρκικά μαχητικά μια πράξη που αποτελεί έγκλημα πολέμου.
Πλέον οι μάχες είναι τοπικές και οι Ελληνικές και Κυπριακές δυνάμεις πολεμούν άνευ ανεφοδιασμού και άνευ ενισχύσεων, σε αντίθεση με τους Τούρκους. Όμως όποτε οι Τούρκοι είχαν να αντιμετωπίσουν μονάδες που ήθελαν να πολεμήσουν, τα έβρισκαν σκούρα. Έτσι έχουμε πολλά παραδείγματα όπου Τουρκικές δυνάμεις με υποστήριξη αρμάτων μάχης να αναχαιτίζονται από δυνάμεις με ελαφρύ οπλισμό, και υποχωρούν με μεγάλες απώλειες.
Στην Ελλάδα σκέψεις γίνονται για χρήση της Πολεμικής Αεροπορίας με σκοπό το βομβαρδισμό των Τουρκικών θέσεων στην Κύπρο, αλλά δυστυχώς τα μέσα δεν βοηθούν. Τότε η Πολεμική Αεροπορία ήταν εξοπλισμένη με αεροσκάφη F-84 G και μόλις είχε παραλάβει μερικά F-4 Phantom. Χωρίς να υπολογίσουμε τυχόν αναχαιτίσεις από την Τουρκική αεροπορία που είχε απομονώσει την νήσο, τα F-84 G μόλις που θα μπορούσαν να φτάσουν από την Κρήτη στην Κύπρο και να πέσουν λόγω έλλειψης καυσίμων. Δηλαδή δεν θα βοηθούσαν καθόλου την κατάσταση. Τα F-4 Phantom θα μπορούσαν να παραμείνουν 3-5 λεπτά προτού και αυτά πέσουν από έλλειψη καυσίμων, πάλι υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα λάμβανε μέρος εμπλοκή με τα Τουρκικά αεροσκάφη. Δεν ήταν προδοσία όπως λένε πολλοί φωστήρες, αλλά ήταν πρακτικά αδύνατη η ενίσχυση με τα αεροπορικά μέσα που διαθέταμε.
Για άγνωστο λόγο το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού δεν δίνει το πράσινο φως στο Υποβρύχιο Γλαύκος να χτυπήσει την Τουρκική αρμάδα. Το Γλαύκος με τις 14 τορπίλες του σίγουρα θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στις Τουρκικές δυνάμεις ενώ θα αναπτέρωνε το χαμηλό Ελληνικό Ηθικό. Δυστυχώς δεν έχει δοθεί απάντηση στο γιατί δεν δόθηκε η εν λόγω διαταγή.
Τα μεσάνυχτα 21-22 Ιουλίου λαμβάνει μέρος η επιχείρηση «Νίκη» όπου 318 καταδρομείς της Α’ Μοίρας Καταδρομών μεταβαίνουν με μεταγωγικά αεροσκάφη από τη Κρήτη στην Κύπρο πετώντας σε πολύ χαμηλό ύψος (χαμηλότερα από το ελάχιστο ύψος ασφαλείας), με πλήρη σιγή ασυρμάτου και άνευ φώτων. Είναι μια επιχείρηση που διδάσκεται σαν παράδειγμα προς μίμηση ανα τον κόσμο για την τολμηρότητά της, την οργάνωσή της και της εκτέλεσής της. Λόγω της ανοργανωσιάς όμως της Εθνικής Φρουρά,ς τα Ελληνικά μεταγωγικά βάλλονται ενώ προσγειώνονται στην Κύπρο. Αποτέλεσμα ήταν 2 αεροσκάφη κτυπήθηκαν οδηγώντας στο θάνατο 4 αεροπόρους και 31 καταδρομείς. Οι υπόλοιποι καταδρομείς της Α’ ΜΚ άμεσα έλαβαν μέρος επιτυχώς στις μάχες της Λευκωσίας και στο αεροδρόμιο της όπου κατάφεραν να αναχαιτίσουν τις υπέρτερες Τουρκικές δυνάμεις.
Στις 23 Ιουλίου τελειώνει η πρώτη φάση των επιχειρήσεων (ΑΤΤΙΛΑΣ Ι) με τον Τουρκικό στρατό να έχει υπο την κατοχή του βασικά στρατηγικά σημεία αλλά μην έχοντας καταφέρει να καταλάβει την Λευκωσία που ήταν ο Αντικειμενικός τους Σκοπός (ΑΝΣΚ). Ουσιαστικά έχει καταληφθεί μικρό μέρος της νήσου ενώ οι αψιμαχίες συνεχίζονται με εκτελέσεις αμάχων και από τις 2 μεριές, κυρίως όμως από τις Τουρκικές αρχές και τους Τουρκοκύπριους άτακτους (όπως πρόσφατα μας επιβεβαιώθηκε από συνέντευξη Τουρκοκύπριου άτακτου και από ευρήματα σε ομαδικούς τάφους).
Στις 24 Ιουλίου 1974 πέφτει η δικτατορία του Ιωαννίδη και αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της Ελλάδος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η Ελλάς προσπαθεί να κάνει συνομιλίες με την Τουρκία χωρίς όμως να ενισχύσει την Εθνική Φρουρά με πολεμικό υλικό και προσωπικό. Το μόνο που κάνει είναι να διατάξει την παραμονή της Α’ Μοίρας Καταδρομέων που έκτοτε θα μείνει μόνιμα στην Κύπρο σαν 35η Μοίρα Καταδρομών. Ο Καραμανλής καταφέρνει να ψηφιστεί στα Ηνωμένα Έθνη απόφαση για παύση των εχθροπραξιών στην Κύπρο και την άμεση αποχώρηση των Τουρκικών στρατευμάτων κάτι που μέχρι και σήμερα δεν εφαρμόζει η Τουρκία.
Στις 14 Αυγούστου ξεκινά η δεύτερη φάση των επιχειρήσεων (ΑΤΤΙΛΑΣ ΙΙ) που ήταν ενάντια στο ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών, και οι επιχειρήσεις θα σταματήσουν στις 17 Αυγούστου με μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών. Η Εθνική Φρουρά είναι διαλυμένη και οι Κύπριοι δεν έχουν ηθικό και όρεξη να πολεμήσουν, κάτι που εκμεταλλεύτηκε η Τουρκιά η οποία κατέλαβε νέες περιοχές. Όμως και πάλι όποτε οι Κυπριακές δυνάμεις πολέμησαν οι Τούρκοι τα βρήκαν σκούρα με μεγάλες απώλειες. Έτσι η τελευταία μάχη που έλαβε μέρος πριν την κατάπαυση του πυρός ήταν στο χωριό Πυρόι όπου ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός (ΠΖ) Γεωργιάδης Ανδρέας της 31ης Μοίρας Καταδρομών κατάφερε με δύναμη 20 καταδρομέων να αναχαιτίσει ένα Τουρκικό Τάγμα Πεζικού (δύναμη περίπου 500 άνδρες) που υποστηριζόταν από 17 άρματα μάχης!!!
Η 17η Αυγούστου βρίσκει την Τουρκία να κατέχει παράνομα το 37% της Κυπριακής Γης και ξεκινά την διαδικασία δημιουργίας νέου κράτους (Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου) την οποία έχει αναγνωριστεί μόνο από τη Τουρκία και εμμέσως από τη Βρετανία που επέτρεψε το 2016 το άνοιγμα προξενείου στο Λονδίνο.
Η προπαγάνδα μας προσπαθεί να ρίξει όλο το φταίξιμο στην Ελλάδα. Όμως βάση των αρχείων από Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία και ΗΠΑ, αν εξαιρέσουμε την μη προσβολή του Τουρκικού στόλου από το Υποβρύχιο Γλαύκος, βλέπουμε ότι οι Έλληνες πολέμησαν με αυταπάρνηση τον Τούρκο εισβολέα υφιστάμενοι μεγάλες απώλειες.
Από την μια έχουμε ένα Τουρκικό στρατό που βλέπουμε ότι δεν έχει μαχητικό πνεύμα, δεν έχει καλή οργάνωση της επιχείρησης και κάνει τραγικά τακτικά λάθη. Από την άλλη έχουμε μια Εθνική Φρουρά που δεν έχει ηθικό, έχει τεράστιο αριθμό λιποτακτών και οι τρομερές ελλείψεις σε πολεμικό υλικό όλα απόρροια των εμφύλιων ερίδων που έσπειρε ο «εθνάρχης» Μακάριος. Έτσι βάση μια απλής στρατιωτικής ανάλυσης αλλά και βάση παραδοχής του Τουρκικού στρατού οι Τούρκοι ΔΕΝ κατέλαβαν την Κύπρο αλλά οι Κύπριοι τους παρέδωσαν το νησί, διότι αν η Εθνική Φρουρά ήταν ετοιμοπόλεμη όπως όφειλε να είναι, τότε οι Τούρκοι θα είχαν ηττηθεί κατά κράτος στις ακτές της νήσου. Δεν είναι τυχαίο ότι όποτε δινόταν μάχη με αποφασισμένα τμήματα Ελλήνων ή Κυπρίων οι Τούρκοι υποχωρούσαν άτακτα με δυσανάλογα μεγάλες απώλειες (επίσημα η Τουρκία παραδέχεται μόνο 450 νεκρούς τη στιγμή που πολλοί Τούρκοι βετεράνοι αναφέρουν πολλαπλάσιες απώλειες που συνάδουν με την εκτίμηση του ΟΗΕ για περίπου 1.000 νεκρούς Τούρκους στρατιώτες).
Τελικά υπήρξε προδοσία, αλλά από τον Μακάριο και τους οπαδούς του. Και όπως είπε ένας Τούρκος ιστορικός «αν δεν υπήρχε ο Μακάριος η Κύπρος θα ήταν τώρα Ελλάδα».
Θ.Σ. Αξκος ΕΕΔ
Αππελαίος 