ΠΟΙΟΣ είμαι, πολιτικά, οικονομικά, στρατιωτικά και διπλωματικά, εδω εμπεριέχονται και οι προυποθέσεις που πρέπει να πληροί ένα σχέδιο εκστρατείας.

ΠΟΥ θα επιχειρησω, μορφολογια εδαφους και αντιδράσεις αντιπάλου (στρατου και λαου),ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε αυτους τους παράγοντες διότι όποιος τους αγνοεί τότε αναπόφευκτα καθίσταται όμηρός τους.
ΠΟΤΕ θα ενεργησω εναρξη και περας ενεργειων.
ΠΩΣ θα ενεργησω,δηλαδη με ποιον τροπο θα χρησιμοποισω τα μεσα που εχω στην διαθεση μου.
ΤΙ ενεργειες θα κανω για να καταστρεψω τον αντιπαλο, να καταλαβω το εδαφος του και να παγιωσω την ειρηνη.
ΓΙΑΤΙ,θα κανω ολες αυτες τις ενεργειες,δηλαδη,το γιατι καθοριζει και τον σκοπο της επιχειρησης.

Θα διαπιστωσουμε ευκολα,πως ολες οι απαντησεις ειναι καθετα αντιθετες για την αναληψη μιας τετοιας ενεργειας,διοτι οι επιθυμιες δεν ειναι εναρμονισμενες με τις δυνατοτητες της Χωρας,ανηκουν στην σφαιρα της φαντασιας και του οραματισμου,και κατα συνεεια ενα τετοιο εγχειρημα δεν ειχε καμια πιθανοτητα επιτυχιας.

Η γεωστρατηγικη γενικα,με μαθηματικους ορους,ειναι υποσυνολο του συνολου που λεγεται γεωπολιτικη.Ομως στην προκειμενη περιπτωση,ταυτιζεται με αυτην,διοτι η εκβαση των επιχειρησεων εξαρτιοταν κυριως απο τα γεωγραφικα χαρακτηριστικα της περιοχης και τις δυνατοτητες του αντιπαλου,στοιχεια τα οποια αγνοησε παντελως ο Βενιζελος,οπως ο ιδιος εξομολογηθηκε στην Π.Δελτα,»Εγω δεν υπολόγισα ποτέ στις δυνάμεις του στρατου για να κρατήσουμε τα συνορά μας, αλλά στις συμμαχίες και στα γενικά ευρωπαικα συμφεροντα».
Ομως οι συμμαχιες διαλυθηκαν,η διπλωματια εμφανιστηκε ανισχυρη,και την λυση την εδωσε η γεωγραφια και ο στρατιωτης.
Ο παρορμητικος χαρακτηρας του Βενιζελου,δεν του επετρεψε να αντιληφθει την πολιτικοστρατιωτικη πραγματικοτητα,με αποτελέσμα η Ελλας να οδηγηθει,απο την Μεγαλη Ιδεα,στην Μεγαλη Καταστροφη!

Η απαντηση μου λοιπον,στο ερωτημα,»ηταν λαθος η αποφαση για αποβαση στη Σμυρνη»;,ειναι απλη.
Μετα τα παραπανω,αφαιρεστε το ερωτηματικο,και θα εχετε ξεκαθαρα μπροστα σας την απαντηση.

Τωρα,ας δουμε εαν μπορουσε να διορθωθει,αυτη η λαθος αποφαση,με τις μικροτερες δυνατες απωλειες.

H ζημιά είχε γίνει και επομένως απωλειες θα υπήρχαν, διότι στη ζημία κέρδος δεν υπάρχει, νόμος της φυσης!
Η αποψη μου λοιπον,ειναι πως πορουσε να διορθωθει το κακο.Βεβιαως,μπορουσε να διορθωθει,το αργοτερο μεχρι τον Αυγουστο του 1920,οπου τοτε,οι παντες ειχαν πεισθει πως η Ελλας ειχε περιελθει σε αδιεξοδο,ειχε μεινει μονη της και ο καθε συμμαχος μας κοιτουσε να συμμαζεψει την Χωρα του,χωρις κανεις να ειναι διατεθειμενος να επανεμπλακει σε νεες περιπετειες.

Συνοπτικά οι ενέργειες που έλαβαν χωρα από την 6η Μαϊου 1919 μέχρι και τα μέσα Αυγουστου 1920, κυρίως σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, έχουν όπως παρακάτω:
Στο χρονικό dιάστημα μέχρι να αρχίσει η εκστρατεία 13 Μαϊου (30 Απριλίου με το παλαιο ημερολογιο), το ΓΕΣ όχι μόνο δεν προσπάθησε να πείσει την πολιτική ηγεσία για τροποποίηση αυτής της ουτοπικής αποστολής, αλλά δεν έπραξε ουτε και το έλασσον, δηλαδή να σχεδιάσει και να υλοποιήσει κατά υποδειγματικό τρόπο την απόβαση και την επιβολή του νόμου και της τάξης στη Σμυρνη, καθόσον υπήρχαν όλες οι προgποθέσεις προς τουτο και επιπλέον αυτό το επισήμανε και ο Βενιζέλος με την ημερήσια διαταγή του.
Φαίνεται ότι και οι στρατιωτικοί είχαν παρασυρθεί και αυτοί από το γενικό προπαγανδιστικό κλίμα που επικρατουσε τις ημέρες εκείνες, όπου είχε αναγάγει την προσωπολατρία σε επιστήμη και δεν τους επέτρεπε να σκεφτουν τις επιπτωσεις από μια τέτοιου τυπου υπερφίαλη απόφαση.
Επιπλέον δε την αποστολή για προσωρινή κατάληψη της Σμυρνης και προστασία των χριστιανικων πληθυσμων την είχαν ταυτίσει, για προπαγανδιστικους λόγους, με προσάρτηση της περιοχής αυτής των 17000 τ. χλμ περίπου, στην Ελλάδα.
Τη 12η Μαϊου ο Βενιζέλος με τηλεγράφημά του προς τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησής του, αναφέρει «Τη στιγμή αυτή το Ανωτατο Συμβουλιο με πληροφορεί ότι στη σημερινή συνεδρίαση αποφάσισε το εκστρατευτικό σωμα να αναχωρήσει για Σμυρνη.Η απόφαση ελήφθη παμψηφεί.Ζητω το Εθνος»
Και με την ημερήσια διαταγή του της 13ης Μαϊου, ως Υπουργός Στρατιωτικων, λέει ότι «Αποφασίσθηκε υπό των Μεγαλων δυναμεων η δια του ελληνικου στρατου κατάληψη της Σμυρνης και η επιβολή της τάξης εκεί»
Στη συνέχεια τους έδινε οδηγίες για τη συμπεριφορά τους έναντι όλων των κατοίκων, να αποδείξουν ότι δεν υστερουν έναντι των Συμμάχων σε αυταπάρνηση και σε ευγένεια ψυχής και ότι πρέπει να βρίσκονται στη πρωτη γραμμή του πολιτισμου.
Εδω πρέπει να διευκρινίσω τη λέξη «παμψηφει»…
Πραγματι,την αποφαση την υπεγραψε το κουαρτετο ΗΠΑ-Αγγλια-Γαλλια-Ιταλια,κι αυτο οφειλοταν οπως αποδειχθηκε εκ των υστερων,στο γεγονος πως η Ιταλια δεν γνωριζε μεχρι εκεινη τη στιγμη,την συνομιλια της 6ης Μαιου,και πιστευε πως η ολη ενεργεια γινοταν για την προστασια των χριστιανων,ενω αυτο οπως ηδη εχω αναφερει,ηταν μονο το προσχημα.

Ο τρόπος με τον οποίον έγινε η απόβαση στη Σμυρνη τις πρωινές ωρες της 15ης Μαϊου είχε μάλλον χαρακτήρα σχολικής εκδρομής (χοροι,παρελασεις κλπ), παρά στρατιωτικής επιχείρησης με αποτέλεσμα να δημιουργηθουν εκτροπα τα οποία είχαν δυο κυρίως αρνητικές επιπτωσεις, πρωτον να διεγερθειί το εθνικό αίσθημα των τουρκων και να αρχίσουν την αντίστασή τους έναντι των «εισβολέων»,και δευτερον και σπουδαιοτερον,εδωσε το δικαιωμα στους συμμαχους να θεωρήσουν ότι ο ελληνικός στρατός όταν ενεργεί μόνος του δεν είναι ικανός ουτε για καθήκοντα «χωροφυλακα», και ότι δικαιωθηκε η επιλογή τους, για την ανάθεση της στρατιωτικής διοίκησης στην ανατολική Θράκη στον άγγλο στρατηγό Milne και όχι σε έλληνα.
Αυτή είναι και η στιγμή όπου ο Βενιζέλος παραδέχεται στον Αμερικανό πρέσβη ότι «ήταν λάθος η απόφασή μου, αλλά τωρα νομίζω ότι θα είναι μεγαλυτερο λάθος να αποσυρω το στρατό»

Επίσης ορισμένοι αξιωματουχοι με την απόβαση στη Σμυρνη,προκειμένου να τονίσουν την ελληνικότητα των νησιων του ανατολικου Αιγαίου, πρόβαλαν ένα άστοχο επιχείρημα ότι «τα νησιά αυτά αποτελουν φυσική προέκταση της μικρασιατικής ηπείρου»(ΠΑΠΥΡΟΣ,Ελλας,Τομος Β’,σελ.159)
Αυτό το ατόπημα το πληρωνουμε μέχρι σήμερα καθόσον το χρησιμοποιουν οι τουρκοι ως επιχείρημα για τις διεκδικήσεις στο Αιγαίο.

Το Σεπτέμβριο η διασυμμαχική Ανακριτική επιτροπή κοινοποίησε το πόρισμάτης για τα επεισόδια που έγιναν στη Σμυρνη και καταλόγιζε ευθυνες μόνο στα ελληνικά στρατευματα, μάλιστα ο καταλογισμός αυτός μαζί με τις μετέπειτα καταστροφές και έκτροπα που διαπράχθηκαν θα αποτυπωθουν και στο άρθρο*9 της συνθήκης της Λωζάννης, όπου υποχρέωνε την Ελλάδα σε επανόρθωση των ζημιων που προκάλεσε.
Το πόρισμα αυτό αποτέλεσε την αφορμή ωστε ο Clemencau να «τραβήξει το αυτί» του Βενιζέλου και να του υπενθυμίσει ότι η παρουσία του στη Μ.Ασία είναι προσωρινή και τη 14η Φεβρουαρίου 1920, ο νέος ΠΘ της Γαλλιας Μillerand καθωςς και ο πρόεδρός της Poincare δήλωσαν ότι «Δεν μπορεί να υπογραφεί συνθήκη με την τουρκία αν δεν αποχωρήσουν τα ελληνικά στρατευματα από τη Μ.Ασία».
Την 19η Μαρτίου 1920 στη διάσκψη του Σαν Ρέμο οι Αγγλοι αξιωματουχοι Churchill(υπουργος Πολεμου),Kurzon(ΥΠΕΞ) και ο Στγος Wilson,ειπαν ξεκαθαρα στον Βενιζελο,οτι η Αγγλια δεν επροκειτο να δωσει στην Ελλαδα,ουτε χρηματα,ουτε στρατιωτες.
Ο Κεμαλ τον Απρίλιο του 192ο όρκισε εθνική κυβέρνηση στην Αγκυρα και διεκήρυξε ότι «το έθνος θα συνεχίσει να πολεμά μέχρις ότου τα ελληνικά στρατευματα συμπτυχθουν δυτικά του Εβρου ποταμου», και ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσει καμία συνθήκη.
Την 5ην Μαϊου 1920 η Γαλλία υπογράφει τον τερματισμό των εχθροπραξιων στην Κιλικία και εμμέσως αναγνωρίζει την κυβέρνηση της Αγκυρας.
Οι συνθήκες ειρήνης που υπογράφηκαν κατά χρονολογική σειρά ήσαν:
 Συνθήκη των Bερσαλλιων την 28 Iουνίου 1919 με την Γερμανία, του Αγιου Γερμανου την 10η Σεπτεμβριου του 1919 με την Αυστρία, του Νειγϋ την 27 Νοεμβρίου 1919 με την Βουλγαρία και των Σεβρων τη 10η Αυγουστου 1920 με την Τουρκία(η οποία δεν ίσχυσε και τη θέση της πήρε η συνθήκη της

Λωζαννης,24 Ιουλιου 1923)

Πλαον των συνθηκων αυτων,την 29 Ιουλιου 1919,υπεγραφη η διμερης συμφωνια Βενιζελου Τittoni(ΥΠΕΞ Ιταλιας),με την οποια οριοθετουνταν οι ζωνες Ιταλικης και Ελληνικης κατοχης στη Μ.Ασια,η Ιταλια αποδεχοταν (εν μερει) τις Ελληνικες διεκδικησεις στη Β.Ηπειρο και φυσικα την αποδοση των Δωδεκανησων εκτος Ροδου,στην Ελλαδα.
Ενω η Ελλαδα,αναγνωρισε το ιταλικο προτεκτορατο στην Αλβανια και την ουδετεροτητα των στενων της Κερκυρας.
Ομως,η συμφωνια αυτη δεν θα ισχυσει ποτε.
Στις 22 Ιουλιου 1920,ο Κομης Sforza(ΥΠΕΞ Ιταλιας) θα την καταγγειλει.

Η συνθηκη των Σεβρων,ως συνθηκη ειρηνης, παρουσίαζε παγκόσμια πρωτοτυπία, διότι μία συνθήκη υπογραφεται για να επισφραγισει το τέλος ενός πολέμου,ενω στην προκειμένη περίπτωση υπεγραφη για  να αρχίσει εκ νέου ο πόλεμος, αφου για να ίσχυεως προς το μέρος της που αφορουσε την Ελλαδα, έπρεπε να επιβληθεί δια των όπλων ,δηλαδη να γίνει πόλεμος μεταξυ Ελλαδας και Τουρκιας και τουτο εκ του γεγονότος ότι οι Συμμαχοι υπέγραψαν αυτήν με τον «πεθαμενο» Σουλτάνο, βοηθωντας με αυτόν τον τρόπο,έστω και εμμέσως,# τον Κεμαλ.
Επιπλέον οι ταπεινωτικοί όροι για την τουρκία είχαν ως αποτέλεσμα τη συσπείρωση των κατοίκων της περί τον Κεμαλ, ο οποίος δεν την αναγνωριζε και μάλιστα τη χαρακτήρισε ως «κουρελόχαρτο».
Ο Poincare και ο Nitti,προεδρος της Γαλλιας και ΠΘ της Ιταλιας αντίστοιχα,δέχθηκαν να υπογράψουν την συνθήκη με κρυα καρδιά, μάλιστα η Γαλλική διπλωματία από την επομένη κιόλας, άρχισε τις διαδικασίες για την τροποποίηση της, ο δε προεδρος της είπε, ότι είναι πιο ευθραυστη και από τις πορσελάνες των Σεβρων.
Συνεπως η συνθήκη των Σεβρων ήταν μία «φουσκα» διότι είχε μόνο θεωρητικό ενδιαφέρον, καθως τίποτα δεν είχε κριθεί και ότι όλα θα εξαρτιόνταν από την έκβαση του πολέμου Ελλαδος-Τουρκιας.
Τέλος,διάχυτη ήταν η δυσπιστία μεταξυ των Συμμάχων για την αποτελεσματικότητα του ελληνικου στρατου να επιβάλει δια των όπλων την εφαρμογή των όρων της.

Δυο ημέρες μετά την υπογραφη της συνθήκης των Σεβρων έλαβαν χωρα τρία γεγονότα τα οποία έκανα το χάσμα του διχασμου αγεφυρωτο.
 Πρωτον, η απόπειρα κατά της ζωής του Βενιζέλου στο σταθμό της Λυων στη Γαλλια,απο δυο αποτατους Αξκους οι οποίοι συνελήφθησαν αμέσωςκαι καταδικάσθηκαν.
Δευτερον,οι γενικες εκκαθαριστικες επιχειρησεις που εξαπελυσαν οι Βενιζελικοι με επικεφαλης πρωτοκλασατα στελεχη τους,εναντιον της αντιπολιτευσης,καθως την θεωρουσαν υπευυνη για την αποπειρα κατα του Βενιζελου 

Δεν εμεινε τιποτα ορθιο.
Δεν αρκεστηκαν ομως στις βιαιοπραγιες και τις καταστροφες,αλλα προεβησαν και στη στυγερη δολοφονια του Ιωνος Δραγουμη.
Συμφωνα με την καταθεση του «βενιζελικου» Παν.Γυπαρη(29-5-1935),ηθικος αυτουργος της δολοφονιας του Δραγουμη, ηταν ο Εμμ.Μπενακης,ο οποιος ειπε στους στρατιωτες να τον σκοτωσουν,και στη συνεχεια αφου τους εδωσε 20000 δρχ,τους φυαγδευσε στην Κρητη.

Και τρίτον, ο κακός χειρισμός της υπόθεσης εκ μέρους του Βενιζέλου τόσο στο θέμα των επεισοδιων οσο και στο θεμα της δολοφονιας Δραγουμη,καθως αναζητησε και παρεπεμψε σε δικη τους φυσικους αυτουργους μεν,αλλα δεν εκανε καμια ενεργεια για τους ηθικους αυτουργους ,γεγονος που εξοργισε την αντιπολιτευση.
Ο ιδιος ο Γυπαρης,ισχυριστηκε πως ο ιδιος ο Βενιζελος για την εμπλοκη του Μπενακη,του απηντησε «αστο,δεν πειραζει»

Μετα φυσικα,απο αυτα τα γεγονοτα,δεν υπηρχε περιπτωση να υπαρξει συναινεση ωστε να συμφωνησουν να αποσυρθουν τα στρατευματα απο την Μ.Ασια.
Η αληθεια ειναι πως,ετσι οπως ηταν η κατασταση στο εσωτερικο,μια αποφαση για αποσυρση των Ελληνικων στρατευματων εκεινη την περιοδο,αυτοματως θα σημαινε την εναρξη εμφυλιου πολεμου.

---

Εάν υπήρχε έστω και η παραμικρή πιθανότητα η εκστρατεία αυτή να πετυχει, ο κατά τη δήλωση (2/9/1935) του Ελ.Βενιζελου, «πανέξυπνος, θετικός, ο έχων πραγματική αξία αλλά αρχομανής Μεταξάς» δεν θα άφηνε την ευκαιρία που του δόθηκε να πάει χαμένη και θα αναλάμβανε την αρχιστρατηγία της εκστρατείας αυτής, θα έδινε θετική απάντηση στα παρακάλια του Θεοτόκη «Δεξου καημένε Μεταξά να αναλάβεις, κάμε αυτό το beau geste»( Μπριτάννικα, τόμος 42#σελ.15)
Bέβαια ο Μεταξάς απότο 1914 ήταν αντίθετος με ενέργεια στη Μ.Ασία και είχε εκφράσει την αποψη του εγγραφως,λεγοντας ότι «μια τέτοια επιχείρηση είναι καταδικασμένη σε αποτυχία»,διοτι η Ελλας δεν εχει την δυναμη να καταλυσει το τουρκικο κρατος».

Από τη 10η Αυγουστου 1920, μέχρι την κατάρρευση του μικρασιατικου μετωπου έγιναν πολλά λάθη σε πολιτικό αλλά και σε επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο.
Το στρατηγικό λάθος όμως, είχε συντελεσθεί την 6η Μαϊου 1919 που ελήφθη μια απόφαση χωρίς να πληρουνται οι απαραίτητες προgποθέσεις,επομένως το μοιραίον θα επερχόταν, απλως ήταν θέμα χρόνου, εκείνο που δεν ήταν γνωστό ήταν το μέγεθος της καταστροφής,
Θα παρατηρησατε,πως δεν κανω καμια αναφορα σε στρατιωτικες επιχειρησεις,κι αυτο γιατι,οι οποιες επιτυχιες ηταν εφημερες και εξ αρχης καταδικασμενες,καθως μεσομακροπροθεσμα το αποτελεσμα ηταν προδιαγεγραμμενο.
Εδω εχει απολυτη εφαρμογη η ρηση «κερδισαμε ολες τις μαχες(πλην μιας για να ακριβολογουμε),αλλα χασαμε τον πολεμο»
Επομενως,οποιος αναζητα στρατηγικα λαθη στις σταρτιωτικες ενεργειες μαλλον βλεπει τα πραγματα με μυωπικα γυαλια,και μπερδευει το στρατηγικο με το επιχειρησιακο και το τακτικο πεδιο.

Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν ευθυνες για τα λάθη και τις παραλείψεις κατά τη σχεδίαση και τη διεξαγωγη των επιχειρησεων.

Τελειωνοντας Θελω να υπογραμμισω ότι τόσο η απόφαση για απόβαση στη Μ.Ασία όσο και η εμμονή για συνέχιση των επιχειρήσεων οφείλονται στον εθνικό διχασμό,κυριος υπευθυνος του οποιου,ηταν ο Βενιζελος και επειδη δεν θελω να αφησω τον ισχυρισμο μου αναποδεικτο και αθεμελιωτο,λεω το εξης…

Ο ιδιος ο Βενιζελος αναφερομενος στο θεμα του «εθνικου διχασμου» ειχε πει «Εγω ειμαι ο κυριος υπευθυνος του διχασμου κατα τον μεγαλο πολεμο.Εγω καλως ή κακως εδιχασα τον λαο.Και για να τελειωνουμε με αυτο το θεμα,αναλαμβανω την ευθυνη του διχασμου».(συνεδριαση Βουλης,17/12/1929,Πρακτικα Βουλης 1929-1930,σελ.140)

Ολα τα παραπανω,αποτελουν πλεον Ιστορια του τοπου μας και για τον καθενα απο εμας,εχει την σημασια και την αξια της.
Απο τα ιδια τα γεγονοτα προκυπτει το πιο σκληρο συμπερασμα.Ο διχασμος του λαου οδηγει παντοτε και με μαθηματικη ακριβεια,στην καταστροφη.

Δυστυχως,διανυουμε περιοδο που υπαρχουν «λατρεις του διχασμου» στην κεντρικη πολιτικη σκηνη.
Και πρεπει να εξαφανιστουν,το συντομοτερο δυνατον…

Αππελαιος