Του Ν.Παπαναστασίου

========================================================

Ασήκωτα βαρίδια και βόμβα στο εσωτερικό μέτωπο της Κύπρου και την ενωτική υπόθεση οι Συμφωνίες της Ζυρίχης, η εκδίωξη της ελληνικής μεραρχίας και του στρατηγού Γρίβα από την Κύπρο το 1967 και ο, στη συνέχεια, ο προσανατολισμός προς «ανεξαρτησιακή ομοσπονδιακή λύση» («ευκταίο», όπως αποκλήθηκε).

========================================================
ΕΙΜΑΣΤΕ στο έτος 2018, 44 ολόκληρα χρόνια μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα κατά του Προέδρου Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974, όμως οι πιο πολλοί στην Κύπρο δεν είναι ενήμεροι των πραγματικών γεγονότων, ούτε, προπαντός, των παρασκηνίων που προηγήθηκαν της ενέργειας εκείνης. Οι λόγοι γι’ αυτό, μπορούν να προσδιορισθούν στα κάτωθι:
α). Τα δραματικά γεγονότα τόσο του Πραξικοπήματος όσο και της τουρκικής εισβολής που ακολούθησε, έδωσαν την ευκαιρία σε κόμματα, πολιτικές και άλλες καταστάσεις, να παρουσιάσουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα από την πραγματική, την αληθινή, προκειμένου να εξυπηρετήσουν δικά τους συμφέροντα και μόνο. Εκμεταλλεύτηκαν αρχικά το χάος που επικράτησε, με διασπορά ψιθύρων και υποβολή στο κοινό ανύπαρκτων ή και παραποιημένων γεγονότων και, στη συνέχεια, επεξέτειναν το κακόψητο αυτό «μενού» βιασμού της Ιστορίας με συγγραφή βιβλίων, διοργάνωση στημένων εκπομπών και συζητήσεων, ακόμη και με ψευδείς «αναλύσεις» σε σχολεία, με προφανή σκοπό, στην τελευταία αυτή περίπτωση, να μολύνουν με παραμύθια τις συνειδήσεις των νέων μας-της νέας γενιάς, ώστε το ψέμα και η παραπληροφόρηση να έχουν συνέχεια και διάρκεια. Και όλα αυτά πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό, γιατί και το κράτος – ή μάλλον ό,τι έμεινε στην Κύπρο που να μπορεί να αποκαλείται σωστό κράτος – ανέχθηκε ή και βοήθησε στην ελεεινή αυτή οργανωμένη κατάσταση. Και γιατί αυτό; Διότι και οι μετά Μακάριο κυβερνώντες, στήριζαν την παραμονή τους στην εξουσία στις ψήφους πλατιάς μάζας πολιτών, οι οποίοι συνέχιζαν την «μακαριοκρατία» και μακαριοκαπηλεία, όμως ιστορικά «έκαμναν μεσάνυχτα».
β). Υπήρξε συστηματική και καλά οργανωμένη προσπάθεια, για φίμωση και εξουδετέρωση της όποιας αντίθετης άποψης, ακόμα και αν αυτή αφορούσε βασικούς πρωταγωνιστές γεγονότων τα οποία καθόρισαν ιστορικές στιγμές.
«Αγνοούμενος» ο «Φάκελος τη Κύπρου»!
γ). Δεν άνοιξε ποτέ ο πολυσυζητημένος, και τελικά… «αγνοούμενος», «Φάκελος της Κύπρου». Οι Επιτροπές που έγιναν για το σκοπό στην Ελληνική και Κυπριακή Βουλή δεν ανέδειξαν την αλήθεια, γιατί ήταν ανεπαρκείς και, κυρίως, γιατί τις χαρακτήριζε η σκοπιμότητα. Η προσπάθεια να εξαγνισθούν άτομα και να θυματοποιηθούν άλλα. Το μεν «Πόρισμα» της Βουλής των Ελλήνων παρέμεινε ερμητικά κλειστό σε μπαούλα σε σκοτεινά υπόγεια και Κύριος οίδε αν έμεινε ακέραιο, όπως και τα στοιχεία και οι μαρτυρίες που το συνόδευαν, το δε «πόρισμα της Επιτροπής της Κυπριακής Βουλής είναι, κατά γενική ομολογία, διάτρητο από ελλείψεις και σκόπιμα συμπεράσματα προκειμένου να εξυπηρετηθούν, ή και να πληγούν, πολιτικά πρόσωπα και καταστάσεις. Δυο τρύπιες, δηλαδή, προσπάθειες, που κάθε άλλο από το τι ακριβώς έγινε το 1974, και προπαντός ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό, προφέρουν στην Ιστορία.
ΜΕ ΑΥΤΑ τα λίγα και μόνο, πιστεύω πως ο καθένας που θέλει να πληροφορηθεί την ιστορική αλήθεια, είναι περισσότερο από βέβαιος, πως γύρω από τα γεγονότα του 1974, και όχι μόνο, επικρατεί σκοτάδι. Μια απαράδεκτη κατάσταση ,που συντηρείται από τότε μέχρι και σήμερα, με την επανάληψη των ίδιων κονσερβών ψεύδους και παραποιημένων γεγονότων, με κάθε ευκαιρία. Αρκεί, για παράδειγμα, κάποιος να δει παλιές κασέτες του ΡΙΚ, οι οποίες επαναλαμβάνονται και επαναλαμβάνονται καθεχρονικά, σε μια φανερή προσπάθεια να πείσουν το καθένα ότι «έτσι έγινε» και ότι «αυτά ήταν τα γεγονότα», όπως τα εξέθεσαν στις εκπομπές σκόπιμα επιλεγέντες «πολιτικοί συζητητές» και «ιστορικοί». Όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι! Δεν αποτελούν οι «συζητήσεις» αυτές Ιστορία, γιατί ακόμα και οι αλήθειες που έχουν λεχθεί – και λέγονται μέχρι και σήμερα – χάνονται στο βαθύ άπατο καζάνι των ανακριβειών και των αυθαίρετων και υποβολιμαίων συμπερασμάτων.
ΝΑ ΠΑΜΕ, όμως, στα προ, κατά και μετά τη 15η Ιουλίου 1974 γεγονότα, που είναι και ο κύριος σκοπός της ανάλυσης αυτής. Έχοντας υπ’ όψη, βέβαια, ο κάθε αναγνώστης του blog μας, nikospa.wordpress.com, ότι ο γράφων έζησε ως δημοσιογράφος τη συγκεκριμένη περίοδο, αλλά και τη μελέτησα ενδελεχώς – και τη μελετώ ακόμα – μέσα από προσωπικές μαρτυρίες και αφηγήσεις πρωταγωνιστών, από βιβλία, εφημερίδες και κρατικά αρχεία χωρών που έχουν σχέση με την Κύπρο και τα τότε γεγονότα.
ΘΑ είμαι σύντομος στην παράθεση γεγονότων, ώστε να μην συγχύζω και κουράζω τις χιλιάδες των αναγνωστών μας:
Κύρια πηγή των κακών, οι Συμφωνίες της Ζυρίχης
1. Η περίοδος πριν από το Πραξικόπημα, Που συνδέεται με τον ένα ή άλλο τρόπο μ’ αυτό, πάει βαθιά στο χρόνο. Να μην πάμε πολύ μακριά. Περιορίζομαι στα χρόνια από το 1959 και μετά, με τη διακοπή του απελευθερωτικού αγώνα εξ’ αιτίας της υπογραφής των επάρατων τουρκοφόρων Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου. Συμφωνιών, που το δεύτερο άρθρο του δοτού Κυπριακού Συντάγματος που στηρίχτηκε στις πρόνοιές τους, απέκλειε την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, για την οποία διεξήχθη ο αγώνας της ΕΟΚΑ, θυσιάστηκαν οι ήρωές και μάρτυρές του και ο κυπριακός λαός πρόσφερε και υπέφερε τα πάντα.
ΘΑΥΤΗΚΕ και προδόθηκε ο σκοπός του αγώνα, παρά το δημοψήφισμα του 1950 και τους όρκους για Ένωση και από τον ίδιο τον Μακάριο, ο οποίος ήταν από τους πρωταγωνιστές της ετοιμασίας και υπογραφής των Συμφωνιών. Το διχαστικό κλίμα που επικράτησε στα πρώτα χρόνια της «ανεξαρτησίας» εξ αιτίας της εγκατάλειψης της Ενώσεως και των ετεροβαρών υπέρ των Τούρκων Συμφωνιών της Ζυρίχης, κρατούσε χωρισμένος σε δύο στρατόπεδα τους Έλληνες Κυπρίους, την ώρα που οι Τούρκοι προετοιμάζονταν για την επόμενή τους κίνηση, για προώθηση και επιβολή της διχοτόμησης.
2. ΜΕ τα λυπηρά αυτά δεδομένα φτάσαμε στο 1964, το οποίο σηματοδοτούσαν η εσκεμμένη αποχώρηση των Τούρκων από το κράτος και οι αιματηρές τουρκικές επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων με κύριο σκοπό την κατάλυση τη Κυπριακής Δημοκρατίας. Η τουρκική αυτή τακτική κατέστησε αναγκαία τη δημιουργία της Εθνικής Φρουράς και την έλευση στην Κύπρο μιας ολόκληρης μεραρχίας του ελληνικού στρατού μαζί με το στρατηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή, με σκοπό την προάσπιση της νήσου από τυχόν τουρκική απόπειρα για εισβολή.
«Κατοχική δύναμη» η Ελληνική Μεραρχία!
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ποια ήταν, όμως; Ενώ, υποτίθεται, ο Ελληνισμός επανήλθε πλέον δυναμικά στην αξίωση της Ένωσης, το ανεξαρτησιακό μακαριακό καθεστώς, με την υποστήριξη και του ΑΚΕΛ, ναρκοθετούσαν με κάθε τρόπο την προσπάθεια αυτή. Έβλεπαν την ελληνική μεραρχία σαν εχθρική δύναμη και δεν το έκρυβαν. Στα πλαίσια αυτά, εκτός από τις σκόπιμες και σαφώς υπονομευτικές ενέργειες που βρίσκονταν σε ημερήσια διάταξη, πληρωμένοι και μη κονδυλοφόροι και χειροκροτητές της εξουσίας, έλεγαν και έγραφαν κατεβατά εναντίον της Ελλάδας και της Κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου, όπως και των μετέπειτα ελληνικών Κυβερνήσεων. Έφτασαν στο σημείο να αποκαλούν την μεραρχία «κατοχικό στρατό» και να τοποθετήσουν βόμβες για τη δημιουργία ανασφάλειας και αναταραχής, μέχρι και στη Λέσχη της ΕΛΔΥΚ! Κι όλα αυτά, για να ενσπείρουν ανάμεσα στον κυπριακό λαό το μίσος εναντίον παντός ελληνικού.
ΣΤΑ ίδια πλαίσια, μιλούσαν για «στρατιωτικό θέμα», που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά αξίωση της μακαριακής κατάστασης όπως υπαχθεί ο στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής, ο Αρχηγόςτης ΑΣΔΑΚ ( της Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοίκησης Αμύνης Κύπρου), κάτω από το κυπριακό Υπουργείο Εσωτερικών και Αμύνης του οποίου προΐστατο ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης! Δηλαδή, στρατηγός Γρίβας, ο δαφνοστεφής Αρχηγός της ΕΟΚΑ, με ενεργό συμμετοχή σε εθνικές προσπάθειες της Ελλάδας από το 1916, να είναι υπό των…«αρχιστρατήγων» Γιωρκάτζη και Μακαρίου!
ΚΑΙ ΟΛΑ αυτά, μαζί με πολλές άλλες προκλήσεις και ενέργειες εναντίον της Ενωτικής Παράταξης, που με μπροστάρηδες παλιούς αγωνιστές της ΕΟΚΑ, κάποιοι από τους οποίους δολοφονήθηκαν από υποστηριχτές του μακαριακού κατεστημένου κατά την περίοδο 1959-63, προσπαθούσαν να κρατήσουν ψηλά το ενωτικό ιδεώδες και το μεγαλείο της Ελλάδας.
Η στημένη επιχείρηση της Κοφίνου
ΟΙ καταστάσεις αυτές είχαν ως συνέπεια τη δημιουργία σοβαρού διχαστικού κλίματος στο κυπριακό εσωτερικό μέτωπο, κλίμα το οποίο επεκτάθηκε κατά πολύ μετά την επιχείρηση φιάσκο της Κοφίνου, το Νιόβρη του 1967, τη στημένη εκείνη επιχείρηση για την εκδίωξη από την Κύπρο της ελληνικής μεραρχίας και του Διγενή και το οριστικό θάψιμο της Ένωσης. Κι αυτό ακριβώς έγινε, αφού αμέσως μετά την Κοφίνου και την αποχώρηση των «ενοχλητικών», στρατηγού Γρίβα και ελληνική μεραρχίας, η Κυβέρνηση Μακαρίου πρόβαλε ως παντιέρα της πολιτικής της την επίτευξη του «εφικτού», που ήταν «η λύση ανεξαρτησίας σε μια ομόσπονδη Κύπρο» και όχι το «ευκταίο», που ήταν η Ένωση.
ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ αυτά άρχισαν, το πρώτο εξάμηνο του 1968, «ενδοκυπριακές συνομιλίες μεταξύ των δύο κοινοτήτων», με συνομιλητές τους Γλαύκο Κληρίδη, ως εκπρόσωπο της ελληνικής πλευράς, και Ραούφ Ντενκτάς εκ μέρους των Τούρκων. Κι αυτό λίγους μόνο μήνες μετά, μετά που ο Ντενκτάς συνελήφθη σε παραλία της Καρπασίας ενώ προσπαθούσε, με δύο άλλους Τουρκοκύπριους τρομοκράτες συνεργάτες του, να επανέλθει παράνομα στην Κύπρο από την Τουρκία όπου βρισκόταν από το 1964, καταζητούμενος από τις κυπριακές αρχές για φόνους και άλλα ειδεχθή εγκλήματα που διέπραξαν Τούρκοι στασιαστές υπό την καθοδήγηση του Ντενκτάς!
3. Η εκδίωξη Γρίβα Διγενή και μεραρχίας από την Κύπρο, ήταν φυσικό να επιτείνουν το διχαστικό κλίμα στο εσωτερικό μέτωπο της Κύπρου και να επεκτείνουν τις αντιδράσεις των Κυπρίων ενωτικών κατά του καθεστώτος Μακαρίου, αλλά και του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών, το οποίο συνέργησε στην εκδίωξη Γρίβα και μεραρχίας.
ΒΑΘΥΤΑΤΟ ρήγμα στο κυπριακό εσωτερικό μέτωπο δημιούργησαν και τα αίσχη του μακαριακού καθεστώτος κατά τις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 1968, με παντός είδους ενέργειες σε βάρος αντιπολιτευομένων. Είναι ιστορικά καταγραμμένα από το όργιο αυτό, τα αυγά και τα γιαούρτια που ρίχτηκαν από υποστηρικτές του Μακαρίου εναντίον του υποψήφιου Προέδρου της αντιπολιτεύσεως, γιατρού Τάκη Ευδόκα, και στελεχών της παράταξης, όπως και η εκτεταμένη καλπονοθεία.
• Η ΑΝΤΙΠΑΘΕΙΑ των ενωτικών προς τη Χούντα των Αθηνών δεν περιορίστηκε τότε σε δηλώσεις και αρθρογραφία, αλλά και σε πρακτικές ενέργειες. Οι ενέργειες αυτές έφτασαν μέχρι και στη δημιουργία αντιστασιακής Οργάνωσης από τον Γρίβα Διγενή στην Ελλάδα, με πλοκάμια της μέχρι και την Κρήτη!
ΓΙΑ τους σκοπούς της Οργάνωσης αυτής, μάλιστα – στην οποία, εκτός από Κύπριους ενωτικούς, μετείχε και πληθώρα ανώτερων και ανώτατων Ελλαδιτών αξιωματικών που διώχτηκαν από στο στρατιωτικό καθεστώς – είχε σταλεί από την Κύπρο οπλισμός, αλλά και εκπαιδευτές για όπλα και εκρηκτικά.
Μακάριος: «Ναπολέων ο Γ. Παπαδόπουλος»
ΣΕ αντίθεση με τους ενωτικούς, η πλευρά των ανεξαρτησιακών στην Κύπρο, σε επίπεδο ηγεσίας, δεν έχανε ευκαιρία να συνεργάζεται και να συναγελάζεται με τη Χούντα. Ο Μακάριος, που προσκάλεσε επίσημα στην Κύπρο τον ηγέτη του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον οποίο χαρακτήρισε ως το «νέο Μεγάλο Ναπολέοντα» (!) δεν έχανε καμιά ευκαιρία να εκφράζει την «ειλικρινή συναντίληψη και συνεννόηση της Κυπριακής Κυβερνήσεως με την Εθνική Κυβέρνηση της μητρός πατρίδος»!
ΑΚΟΜΑ και όταν αποκαλύφθηκε καθαρά, ότι Έλληνες αξιωματικοί, στυλοβάτες της Χούντας, μετείχαν πρωταγωνιστικά στην εναντίον του δολοφονική απόπειρα με την κατάρριψη του ελικοπτέρου του, τον Μάρτη του 1970, ο Μακάριος δεν τόλμησε να κατηγορήσει κατ’ ελάχιστο το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών. Αντίθετα το επαινούσε και για έναν, μάλιστα, των εναντίον του συνωμοτών, έκαμε δοξολογία και δεξίωση προς τιμήν του με την ευκαιρία της αναχώρησής του από την Κύπρο! Επρόκειτο για το συνταγματάρχη Δημήτριο Παπαποστόλου, διοικητή των ΛΟΚ.
Επαφή για συνεργασία Γρίβα-Μακαρίου κατά της διχοτόμησης
3. ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΩΝ, λοιπόν, και κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980 των «ενδοκυπριακών συνομιλιών», με τη συμμετοχή πλέον και των συνταγματολόγων από την Ελλάδα και την Τουρκία Μιχαήλ Δεκλερή και Ορχάν Αλτικαστί, φάνηκαν πάνω από τον κυπριακό ουρανό νέφη διχοτόμησης, με επίκεντρο συνομιλίες Ελλάδας και Τουρκίας, που γίνονταν σε ευρωπαϊκή χώρα. Με βάση την ανησυχητική αυτή εξέλιξη, ο στρατηγός Γρίβας Διγενής επανήλθε και πάλι μυστικά στην Κύπρο με σκοπό, σε συνεννόηση με τον Μακάριο – ο οποίος από του 1971 επανήλθε και πάλι στην ενωσιολογία – να αποτρέψουν το διχοτομικό σχέδιο και να επαναφέρουν ξανά το Κυπριακό σε πορεία Ενώσεως.
ΣΤΑ πλαίσια αυτά, ο Διγενής κάλεσε σε συνδρομή πολλούς Κύπριους και Ελλαδίτες αξιωματικούς, αρκετοί από τους οποίους δέχτηκαν αρχικά να κατέβουν στην Κύπρο μαζί με τον στρατηγό. Παράλληλα, άρχισαν εντατικά στην Κύπρο προπαρασκευαστικές διεργασίες για τη δημιουργία μιας ένοπλης Οργάνωσης με επικεφαλής το στρατηγό.
ΚΑΙ η ιστορική αλήθεια είναι, ότι η Οργάνωση αυτή, που ο στρατηγός Γρίβας ονόμασε μετά την κάθοδό του ΕΟΚΑ Β΄, είχε οργανωθεί σε παγκύπρια βάση πολύ πριν ο στρατηγός πατήσει το πόδι του στο νησί.
• ΜΕΧΡΙ και τα άρματα της Εθνικής Φρουράς υπήρχε πρόνοια – χωρίς η Χούντα να γνωρίζει οτιδήποτε – να τεθούν υπό τις διαταγές της Οργάνωσης την κατάλληλη στιγμή. Προς τούτο είχε τεθεί σε εφαρμογή σχέδιο υπό την εποπτεία Κυπρίων αξιωματικών, συνεργατών του Διγενή, και το μόνο που έμενε ήταν η υλοποίησή του σχεδίου μετά από εντολή στου στρατηγού. (Για το σχέδιο αυτό και τους πρωταγωνιστές του, ο γράφων διαθέτει στο αρχείο του, τόσο γραπτές όσο και ζωντανές μαρτυρίες).
ΕΝΩ, όμως, ο Γρίβας Διγενής εργαζόταν εντατικά για την υλοποίηση του σχεδίου του για κάθοδο στην Κύπρο και για συνεργασία με τον Μακάριο με σκοπό την αποτροπή διχοτόμησης της Κύπρου και προβολή του ενωτικού ιδεώδους, στην Κύπρο, εν αγνοία του στρατηγού, γίνονταν εντελώς διαφορετικά πράγματα. Περί αυτών όμως, στη συνέχεια.

ΕΝΩ, λοιπόν, ο στρατηγός Γρίβας Διγενής προετοίμαζε την κάθοδό του στην Κύπρο, στο νησί διαδραματίζονταν εντελώς διαφορετικά γεγονότα. Πράγματα, που κάθε άλλο παρά ευοίωνες εξελίξεις προϊόνιζαν. Ο στρατηγός, βέβαια, όπως προανάφερα, αγνοούσε το καταστροφικό αυτό παρασκήνιο και έμενε στη γραμμή που συμφωνήθηκε. Άλλωστε, Κύπριοι αξιωματικοί οι οποίοι είχαν κληθεί από τον Διγενή για να μετάσχουν στην προσπάθεια αποτροπής διχοτομικού σχεδίου για την Κύπρο, του είχαν μεταφέρει το «ΟΚ» του Μακαρίου για τη μεταξύ τους συνεργασία στην Κύπρο. Τελικά όμως, κάποιοι από αυτούς επηρεασμένοι από τον Μακάριο – όπως μαρτύρησαν στον γράφοντα – αρνήθηκαν να βοηθήσουν τον Διγενή. Η εξήγηση γι’ αυτό, είναι ότι ο Μακάριος «έπαιζε σε διάφορα ταμπλό», τα οποία όμως, μεταξύ τους αγνοούσαν τον τρόπο συμπεριφοράς του Κύπριου Προέδρου!..
ΝΑ επισημανθεί εμφαντικά στο σημείο αυτό, ότι και πριν ακόμα την άφιξη Γρίβα στην Κύπρο, ο Μακάριος άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα «εκ των έσω». Συγκεκριμένα, μόλις ο στενός περίγυρός του πληροφορήθηκε για την έλευση του στρατηγού, παρόλο που αυτή δεν καθοριζόταν χρονικά, «άρχισαν τα όργανα». Οι πιέσεις προς τον Κύπριο Πρόεδρο να μην δεχθεί με κανέναν τρόπο την εκ νέου παρουσία του Διγενή στη νήσο ήσαν συνεχείς. Γι’ αυτό προβάλλονταν διάφορα επιχειρήματα, τα κυριότερα των οποίων ήταν ότι, «θα χαλάσει το κλίμα των διεξαγομένων ενδοκυπριακών συνομιλιών», παρ’ ότι αυτό κάθε άλλο από καλό ήταν λόγω των τουρκικών απαράδεκτων αξιώσεων και αιτιάσεων και ότι «θα προκληθεί αναταραχή στο εσωτερικό και ο ίδιος ο Μακάριος θα εκτεθεί σε προσωπικούς κινδύνους»! Αν ήταν δυνατό, δεδομένης της προσυνεννόησής του με τον στρατηγό.
ΤΟ χειρότερο ήταν, ότι ο Μακάριος, παραμερίζοντας εντελώς την περίπτωση Γρίβα, έσπευσε να ενημερώσει μυστικά τον από του 1963 ευρισκόμενο στο Παρίσι πρώην Πρωθυπουργό της Ελλάδας Κωνσταντίνο Καραμανλή και άλλους παλιούς πολιτικούς της Ελλάδας, όπως και τον βασιλιά Κωνσταντίνο, οι οποίοι βρίσκονταν σε επαφή με εν ενεργεία και σε απόταξη αξιωματικούς του ελληνικού στρατού, με τους οποίους και συντονίζονταν. Η τότε στρατιωτική Κυβέρνηση των Αθηνών υπό τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, αγνοούσε τα πλήρως περί καθόδου του Γρίβα στην Κύπρο. Εξακολουθούσε να επιτηρεί στενά με αστυνομικούς το σπίτι του στρατηγού στο Χαλάνδρι, ενώ δεχόταν συνεχείς μύδρους από αυτόν, γιατί πρόβαλλε συνεχή εμπόδια στην κανονική λήψη της σύνταξής του, ως απόστρατου του ελληνικού στρατού και Άξιου της Πατρίδος, τιμή η οποία απονεμήθηκε τιμητικά στον Διγενή από την ελληνική Πολιτεία το 1959, με τη διακοπή του αγώνα της ΕΟΚΑ.
Η δημιουργία της ΕΟΚΑ Β΄
ΣΤΟ σημείο αυτό, προβάλλει ένα καίριο ερώτημα: Γιατί ο στρατηγός Γρίβας φρόντισε πριν από την κάθοδό του στην Κύπρο να δημιουργήσει ένοπλη Οργάνωση στο νησί; Μια λογική απάντηση που μπορεί να δοθεί, είναι ότι ως έμπειρος και μπαρουτοκαπνισμένος στρατιωτικός που ήταν και «μάνα» στον συνωμοτικό πόλεμο, δεν ήταν δυνατό να κάνει κάτι και, παράλληλα, να μην έχει πάρει και τα μέτρα του ώστε να αποκλεισθεί ο κίνδυνος να βρεθεί εκτεθειμένος σε περίπτωση που τα δεδομένα πάρουν μιαν εντελώς διαφορετική τροπή. Όπως τελικά έγινε. Με «ράχη» επίσης την Οργάνωση, ο στρατηγός θα μπορούσε να μιλά και να ενεργεί από θέση δυνάμεως και ισχύος. Επίσης, δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν από τη σκέψη του τα όσα διαπράχθηκαν από το καθεστώς Μακαρίου σε βάρος ενωτικών υποστηρικτών του από το 1959, εξ’ αιτίας των οποίων το εσωτερικό μέτωπο της Κύπρου ήταν συνέχεια διασπασμένο.
Ο ΔΙΓΕΝΗΣ, βέβαια, για ευνόητους λόγους δεν είχε ενημερώσει τους υποστηριχτές του στην Κύπρο για τον ακριβή χρόνο καθόδου του, ούτε, προπαντός, για τα περί επαφής του με τον Μακάριο. Το δεύτερο, όπως προανάφερα, το γνώριζαν κάποιοι, αλλά και αυτοί αγνοούσαν παντελώς την ακριβή ημερομηνία καθόδου του.
• ΕΝΑΣ από τους γνωρίζοντες ήταν και ο Φώτης Παπαφώτης, τομεάρχης Καρπασίας κατά τον απελευθερωτικό αγώνα, ο οποίος, σε τηλεοπτική του συνέντευξη στο ΡΙΚ, χρόνια μετά το 1974, ανέφερε ότι: Πριν από την κάθοδο του στρατηγού, τον επισκέφθηκε στην Αθήνα και του είπε ευθέως: «Θέλεις, φτάνοντας στην Κύπρο, να σου παραδώσουμε δεμένο χειροπόδαρα τον Μακάριο, ή και το κεφάλι του;»
Η εντύπωση ότι ο στρατηγός Γρίβας θα ερχόταν στην Κύπρο «για να σκοτώσει τον Μακάριο και να τον εκτοπίσει από την εξουσία» ήταν βαθιά ριζωμένη στη σκέψη χιλιάδων οπαδών του στο νησί μετά την εκδίωξή του με την ελληνική μεραρχία, το 1967.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ τούτου και το γεγονός, ότι κατεβαίνοντας ο Διγενής από βάρκα, στην παραλία του χωριού Παραμάλι στις 31 Αυγούστου 1971, ένας από τους λίγους που τον ανέμεναν, του φώναξε: «Αρχηγέ καλωσόρισες, για να σκοτώσει τον Μακάριο!» Ακούοντας αυτό ο στρατηγός, που ήταν πολύ ταλαιπωρημένος από το ταξίδι και τη θαλασσοταραχή που τους βρήκε, με πολύ θυμό τράβηξε το πιστόλι του, με πρόθεση να τον εκτελέσει γι’ αυτό που είπε! «Δεν ήρθα για να σκοτώσω κανέναν Μακάριο», του υπέδειξε επιτακτικά ο στρατηγός. «Ήρθα για να συνεργαστούμε, για να δούμε πώς θα αποτρέψουμε τη διχοτόμηση της Κύπρου».
Διέφυγε με αριστοτεχνικό τρόπο
Η μυστική του Διγενή από το διαμέρισμά του στην Αθήνα έγινε μετά από άριστο δικό του άριστο σχεδιασμό, ώστε δεν αντιλήφθηκαν τίποτε οι φρουροί οι αστυνομικοί βαλτοί της Χούντας, οι οποίοι επιτηρούσαν μέρα και νύχτα το κτίριο. Έφυγε επιβαίνοντας αυτοκινήτου, κατέληξαν στον όρμο κότερων στη Γλυφάδα, απ’ όπου και όδευσαν προς  Κύπρο με κότερο, στο οποίο, εκτός από τον καπετάνιο, βρισκόταν και στενός φίλος του στρατηγού. Επρόκειτο για συνεργάτη του στην Οργάνωση «Χ», η οποία έδρασε κατά των Γερμανών στα χρόνια της κατοχής της Ελλάδας, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ταξίδι (για τις λεπτομέρειες ανατρέξετε σε παλαιότερη ανάρτηση στο blog μας), ήταν δύσκολο και με πολλούς κινδύνους λόγω σφοδρής θαλασσοταραχής. Το πλοιάριο ονομαζόταν «Δελφίνι» και ανήκε σε Γερμανό. Ο καπετάνιος ήταν Έλληνας.
ΦΤΑΝΟΝΤΑΣ στην Κύπρο, ο στρατηγός εγκαταστάθηκε σε σπίτι στη Λεμεσό, σε δρόμο παράλληλο προς τον παραλιακό της πόλης. Το γεγονός της καθόδου στην Κύπρο έτυχε προβολής παγκοσμίως, με τα σενάρια των δημοσιογράφων και πολιτικών αναλυτών να δίνουν και να παίρνουν. Το περιβάλλον του Μακαρίου είχε ανησυχήσει, όπως και η τουρκική Κυβέρνηση, η οποία, σε σχετική ανακοίνωση του Υπ. Εξωτερικών, μιλούσε για «κινδύνους για τους Τουρκοκύπριους και για διασάλευση της ειρήνης στην Κύπρο».
ΑΝΤΙΘΕΤΑ, οι της ενωτικής παράταξης αισθάνθηκαν μεγάλη ικανοποίηση για την παρουσία του Διγενή στην Κύπρο και θεώρησαν ότι το Κυπριακό πρόβλημα θα έπαιρνε μια καλύτερη πορεία πλέον προς την εθνική ολοκλήρωση. Εθνικοί εορτασμοί έδιναν και έπαιρναν σε πόλεις και χωριά, εκδηλώσεις και μνημόσυνα ηρώων της ΕΟΚΑ γίνονταν στην παρουσία πυκνού ακροατηρίου και, γενικά, οι πάντες πίστευαν ότι ανοιγόταν, επιτέλους, ένα παράθυρο ελπίδας για καλύτερες μέρες στην Κύπρο.
Γιατί παρέμενε κρυπτόμενος ο Γρίβας
ΣΤΟ μακαριακό στρατόπεδο, πολλοί ήσαν εκείνοι που διερωτώνταν γιατί ο Διγενής επέλεξε να κρύβεται. Η εξήγηση που δόθηκε αργότερα από της πλευράς Γρίβα, ήταν ότι αν επέλεγε να κυκλοφορεί ελεύθερα θα δημιουργείται μέγας κίνδυνος για τη ζωή του από φανατικούς μακαριακούς και ανεξαρτησιόπληκτους, αλλά και κίνδυνος ο Μακάριος να υποκύψει στις πιέσεις Τούρκων, Άγγλων, Αμερικανών, ακόμα και της τότε κομμουνιστικοκρατούμενης Σοβιετικής Ένωσης, και ασφαλώς της ελληνικής Χούντας, για να φύγει από την Κύπρο. Με την απόκρυψή επίσης, ο στρατηγός μπορούσε να εργάζεται καλύτερα για την στρατιωτική του Οργάνωση, αλλά και την πολιτική, την ΕΣΕΑ (Επιτροπή Συντονισμού Ενωτικού Αγώνα), την ίδρυση της οποίας εξήγγειλε λίγους μήνες μετά την άφιξή του στην Κύπρο.
ΑΝΑΜΕΣΑ σ’ εκείνους που ανησυχούσαν και προβληματίζονταν έντονα για την απόκρυψη του Διγενή ήταν και ο ίδιος ο Μακάριος, ο οποίος, ενώ γνώριζε τα σχέδια του στρατηγού, στο βάθος του μυαλού του υπήρχε η πεποίθηση ότι το στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδας δεν θα επέτρεπε με τίποτε τη φυγή του Γρίβα από την Αθήνα. Αυτό ήταν αλήθεια, αλλά ο Μακάριος δεν υπολόγισε ότι ο στρατηγός θα εύρισκε τρόπο να διαφύγει μυστικά. Παράλληλα, δεν έφευγε από το μυαλό του Μακαρίου η σκέψη μήπως η Χούντα είχε βοηθήσει στη φυγή του Διγενή, για να δημιουργήσει προβλήματα στον ίδιο τον Κύπριο Πρόεδρο. Κάτι τέτοιο βέβαια στερείται αληθείας, αφού είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι ο Γρίβας κατέβηκε στην Κύπρο αφού διέλαθε της προσοχής των φρουρών του.
• ΣΤΑ πλαίσια των ανησυχιών του, ο Μακάριος έφτασε στο σημείο να διαμηνύσει στον στρατηγό «να διοικεί την ΕΟΚΑ Β΄ από την Αρχιεπισκοπή!»
ΤΗΝ αποκάλυψη αυτή έκαμε στον γράφοντα ο στενότερος συνεργάτης του Μακαρίου, Ανδρέας Αζίνας, σε τηλεοπτική συνέντευξη που μου είχε δώσει. Δεν είναι γνωστό αν η πρόταση αυτή έφτασε στον Διγενή και τι αυτός απάντησε, αν απάντησε. Η αλήθεια είναι, ότι επρόκειτο για αφέλεια ολκής, για να μην πω γελοιότητα.
«Προκήρυξη σε τομεάρχες»!
ΜΕ βάση, λοιπόν, όλες αυτές τις ανησυχίες στο μακαριακό στρατόπεδο για την παρουσία Γρίβα στην Κύπρο και, προπαντός, διαμονή του σε άγνωστο χώρο, τόσο οι κρατικές υπηρεσίες Ασφάλειας, όσο και οι παρακρατικές ομάδες, οι οποίες μπήκαν σε ρυθμούς φουλ προσπάθειας για αναδιοργάνωση και ενίσχυση, έθεσαν ως κύρια προτεραιότητά του την ανακάλυψη του κρησφυγέτου του Διγενή. Ο στρατηγός, που καθημερινά διέθετε όλο του τον χρόνο στην καλύτερη προετοιμασία της Οργάνωσής του, παρέμεινε σιωπών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρά τις συνεχείς υποβολιμαίες και σκόπιμες εκκλήσεις μακαριακών παραγόντων και εφημερίδων να εμφανισθεί δημόσια, ή έστω να πει κάτι.
ΠΑΡΟΛΕΣ επίσης τις προκλήσεις, μια από τις οποίες ήταν να συνταχθεί σε εκκλησιαστικά κελία και να δοθεί στον Τύπο δήθεν προκήρυξη του στρατηγού «προς τομεάρχες», ο στρατηγός τήρησε απόλυτη σιωπή. Η «προκήρυξη» είχε περιεχόμενο όσα οι αφελείς συγγραφείς της είχαν επινοήσει και, μ’ αυτήν, απλώς γελοιοποιήθηκαν. Επικεφαλής των «συγγραφέων» ήταν γυναίκα στέλεχος της Αστυνομίας, γνωστή για τα αισθήματα μίσους κατά του Διγενή.
Μόνο ο Γεώργιος Καρούσος κατέβηκε στην Κύπρο
ΕΝΩ οι οργανωτικές προσπάθειες του Διγενή εξελίσσονταν με ομαλό τρόπο και με βάση τα σχέδιά του – να έχει δηλαδή μια ένοπλη Οργάνωση που να καλύπτει όλη την Κύπρο, κατά το πρότυπο της ΕΟΚΑ του 1955-59 – αντιμετώπισε σοβαρό πρόβλημα στην κάθοδο στο νησί Ελλαδιτών αξιωματικών, με τους οποίους είχε συνεννοηθεί προτού φύγει από την Ελλάδα ότι θα τον ακολουθούσαν στην Κύπρο. Τελικά ήλθε μόνο ο απότακτος από το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών ταγματάρχης Γεώργιος Καρούσος. Τον Γενάρη του 1972. Το γιατί δεν ήρθαν άλλοι, μπορεί, το λιγότερο, να αποδοθεί στο ότι δεν ρίσκαραν να μπουν σε περιπέτειες. Δεν αποκλείεται ακόμα να δέχθηκαν πιέσεις και παρεμβάσεις από καταστάσεις στην Ελλάδα που δεν είδαν με καλό μάτι την παρουσία τους στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο.
ΤΟ σίγουρο είναι ότι:

• Πρόσωπο της απόλυτης εμπιστοσύνης του Διγενή, που γνώριζε τα πάντα για την άφιξη του στην Κύπρο, διατηρούσε πολύ στενές σχέσεις με ανώτερους αξιωματικούς που στήριζαν για μεγάλο χρονικό διάστημα το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών, αλλά δεν διατηρούσε σχέσεις με την ηγεσία της Χούντας. Ιδιαίτερα κακά ήταν τα αισθήματά του για τον Γ. Παπαδόπουλο.
  ΤΟ ότι η ηγεσία της Χούντας αγνοούσε την κάθοδο του του Γρίβα στην Κύπρο, φάνηκε και από την ταραχή της μόλις γνώστηκε η απουσία του στρατηγού από το διαμέρισμά του στο Χαλάνδρι. Αναζητήθηκε τότε εναγώνια από την Ελληνική Αστυνομία και βρέθηκε γυναίκα από την Κύπρο, η οποία την προηγούμενη ημέρα της εξαφάνισης του στρατηγού ήταν φιλοξενούμενή του μαζί με το παιδί της, βαφτιστήρι του Διγενή. Ανακρίθηκε και της ζητείτο επίμονα να τους πει «πού είναι ο στρατηγός», κάτι που όμως αγνοούσε, αφού ο Γρίβας ποσώς δεν την ενημέρωσε.
  Ο ΡΟΛΟΣ του συγκεκριμένου συνεργάτη του στρατηγού Γρίβα φάνηκε αργότερα, όταν στήριξε την ενέργεια του ταξίαρχου Δ. Ιωαννίδη να ανατρέψει τον Γ. Παπαδόπουλο, το Νιόβρη του 1973, αλλά εντελώς καθαρά αναδείχθηκε η συνεργασία του με τον ιωαννιδικό καθεστώς ακριβώς μετά το θάνατο του Διγενή, το Γενάρη του 1974, και την εκδίωξη από την Κύπροτου Γ. Καρούσου, ο οποίος είχε αναλάβει ως Διοικητής της ΕΟΚΑ Β΄ και δεν ήταν αρεστός στη Χούντα. Με τις ενέργειες του συγκεκριμένου αυτού Ελλαδίτη και συνεργατών του στην Κύπρο, είχε εκδιωχθεί νυχτιάτικα ο Καρούσος. Μεταφέρθηκε με πλοιάριο στο Καστελόριζο και από εκεί στην Αθήνα. ΕΠΡΟΚΕΙΤΟ για μυστικό πλου, ο οποίος όμως ήταν σε γνώση του Μακαρίου, ο οποίος φρόντισε να επιτηρείται το πλοιάριο μέχρι το Καστελλόριζο με μικρό αεροπλάνο. ΜΕΤΑ τη φυγή Καρούσου, το ιωαννιδικό καθεστώς έθεσε υπό την ευθύνη του την ΕΟΚΑ Β΄, ή καλύτερα ένα μέρος της Οργάνωσης, αφού πολλά από τα μέλη και τα στελέχη της αδρανοποιήθηκαν μετά το θάνατο του Αρχηγού τους Διγενή.
  ΟΙ περαιτέρω εξελίξεις στη συνέχεια, μέχρι να φτάσουμε τελικά στο Πραξικόπημα.
  
  ΤΟΝ Γενάρη του 1972, και πριν από την άφιξη  του Γ. Καρούσου στην Κύπρο, ξέσπασε το γνωστό «σκάνδαλο των τσεχοσλοβακικών όπλων». Η εισαγωγή, δηλαδή, από το καθεστώς Μακαρίου όπλων παντός τύπου από την τότε Τσεχοσλοβακία: Αυτομάτων, οπλοπολυβόλων, πολυβόλων, αντιαρματικών, ακόμα και ελαφρών τεθωρακισμένων. Σκοπός της εισαγωγής, ο εξοπλισμός του υπό ίδρυση «Εφεδρικού Σώματος » και η αντιμετώπιση Πραξικοπήματος. Εξ ου, τα αντιαρματικά και τα τεθωρακισμένα.
  ΕΠΡΟΚΕΙΤΟ ουσιαστικά για μια κίνηση-πρόκληση, παρόλο που ο Μακάριος φρόντισε πολύ πιο πριν να ζητήσει από τον τότε Αρχηγό της Εθνικής Φρουράς στρατηγό Χαράλαμπο Χαραλαμπόπουλο, κατάλογο για τις ανάγκες της Εθνικής Φρουράς, τον οποίο και πήρε. Η αλήθεια, όμως, είναι πως επρόκειτο για προσπάθεια να ξεγελασθεί η ηγεσία της Εθνικής Φρουράς, η οποία αγνοούσε τόσο το είδος, όσο και την ποσότητα του εισαχθέντος οπλισμού, ο οποίος καμιά σχέση είχε με τον κατάλογο Χαραλαμπόπουλου. Οι χώροι, εξ’ άλλου, που φυλάχθηκε ο οπλισμός, αποδείκνυε καθαρά ότι δεν προοριζόταν για τον στρατό.
  ΓΙΑ την αγορά του οπλισμού είχε πάει μυστικά στη Τσεχοσλοβακία ο Ανδρέας Αζίνας, Διοικητής Συνεργατικής Αναπτύξεως. Ο οπλισμός πληρώθηκε με τα χρήματα του Συνεργατισμού! Το πλοίο με τα τσεχοσλοβακικά όπλα είχε φτάσει νύχτα στον όρμο Ξερού όπου, παρ’ όλες τις προσπάθειες της πλευράς Μακαρίου όπως το γεγονός κρατηθεί μυστικό, αυτό έγινε αντιληπτό από υποστηρικτές του στρατηγού Γρίβα. Οι οποίοι, όχι μόνο παρακολούθησαν διακριτικά την εκφόρτωση και μεταφορά του οπλισμού, αλλά και προσπάθησαν να τον θέσουν υπό τον έλεγχό τους. Προς τούτο οργάνωσαν επιχείρηση αρπαγής μέρους του οπλισμού, που είχε μεταφερθεί την ίδια νύχτα της εκφόρτωσής του στο μεταλλείο Μιτσερού. Όμως, κάποιοι από τους εντεταλμένους για την αρπαγή έγιναν αντιληπτοί από μακαριακά στοιχεία και συνελήφθησαν από την Αστυνομία. Παράλληλα η Αστυνομία, μετά από υπόδειξη, ανακάλυψε σε σπίτι στον Άγιο Παύλο Λευκωσίας μεγάλη ποσότητα όπλων και πυρομαχικών, τα οποία ανήκαν στις ομάδες του στρατηγού Γρίβα. Συλλήψεις έγιναν και στην περίπτωση αυτή, οι οποίες, σε συνδυασμό με τη μυστική εισαγωγή του οπλισμού από τον Μακάριο, αύξησαν τα πυκνά σύννεφα που υπήρχαν από το 1959 ενωτικών και ανεξαρτησιακών στην Κύπρο, που είχαν βαραίσει περισσότερο μετά την άφιξη του στρατηγού Γρίβα στην Κύπρο. Η μεγαλύτερη ποσότητα των τσεχοσλοβακικών όπλων είχαν αποθηκευτεί στα υπόγεια της Αρχιεπισκοπής, όπου και κατέληξαν, στη συνέχεια, και όσα είχαν αποθηκευτεί προσωρινά στο Μιτσερό.
  Γιατί δεν ήρθαν οι αξιωματικοί, για συνδρομή στον Γρίβα
  ΑΠΟ τις εφημερίδες και το στρατόπεδο Μακαρίου στην ολότητά του, αυτό που γραφόταν και λεγόταν τον Γενάρη του 1972, μετά τα γεγονότα του Μιτσερού και του Αγίου Παύλου, ήταν πως «υπήρχε συνεχής υπονομευτική δραστηριότητα από μέρους του στρατηγού Γρίβα σε βάρος του κυπριακού κράτους» και «ήσαν έτοιμα σχέδια γριβικών για δολοφονία του Μακαρίου». Αυτό ιστορικά δεν είναι αληθές, αφού ο Διγενής συνέχισε μεν να εργάζεται για ισχυροποίηση και εξοπλισμό της ΕΟΚΑ Β΄ – που τότε δεν είχε καν όνομα – αλλά και έμενε αμετακίνητος στη θέση του για συνεργασία με τον Μακάριο, οπότε, έχοντας «ράχη» μιαν ισχυρή Οργάνωση, θα μπορούσε να πιέσει έτσι με περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας τον Πρόεδρο.
  Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ, παράλληλα, συνέχιζε να κρύβεται και να σιωπά, αλλά έβλεπε καθαρά πια – πέρα από την προετοιμασία παρακρατικών ομάδων σε παγκύπρια βάση και τις προκλητικές ενέργειες από πλευράς μακαριακών – και τις έντονες και αγωνιώδεις προσπάθειες του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών να ανακαλύψει το κρησφύγετό του, αλλά και να διεισδύσει, μέσω πρακτόρων του, στις τάξεις της Οργάνωσής του. Στοχοποιούσε επίσης την Χούντα για την μη κάθοδο στην Κύπρο Ελλαδιτών αξιωματικών, οι οποίοι είχαν αρχικά προσφερθεί να έρθουν και να συνδράμουν τον αγώνα του.
  • Η ΕΞΗΓΗΣΗ γι’ αυτό ήταν ότι,  η πλειοψηφία των αξιωματικών αυτών ήρθαν σε συνεννόηση με τον Μακάριο, ο οποίος και τους απέτρεψε να συνεργασθούν με τον Διγενή, αλλά και γιατί παλιοί Έλληνες πολιτικοί, με τους οποίους επίσης είχε επαφή ο στρατηγός και συμφώνησαν με την κάθοδό του στην Κύπρο, έσπευσαν να ενημερώσουν τον Καραμανλή και ξένους κύκλους για τις κινήσεις Γρίβα, με σκοπό να ρίξουν την Χούντα και όχι να βοηθήσουν την Κύπρο.
  ΚΑΤΙ παρόμοιο, δηλαδή, που έγινε και στο παρελθόν: Το 1964 με τα γεγονότα τα Τηλλυρίας, τα οποία άρχισαν με εντολή του Μακαρίου, εν αγνοία της Ελληνικής Κυβερνήσεως και του επικεφαλής όλων των στρατιωτικών δυνάμεων στην Κύπρο, Γρίβα Διγενή, προκειμένου να ναυαγήσει το «Σχέδιο Άτσεσον», αλλά και το 1967 με το φιάσκο της Κοφίνου. Εξυφάνθηκε τότε το γνωστό σατανικό σενάριο δημιουργίας σοβαρής κρίσης στην Κύπρο προκειμένου να αποχωρήσουν από το νησί Διγενής και ελληνική μεραρχία και, σε συνεννόηση με παλιούς Έλληνες πολιτικούς και τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τη συμβολή δυτικών παραγόντων και της Τουρκίας, να γίνει προσπάθεια πτώσης του στρατιωτικού καθεστώτος. Το πρώτο σκέλος του σχεδίου πέτυχε, το δεύτερο όμως όχι. Πέτυχε, δυστυχώς και στον απόλυτο μάλιστα βαθμό το 1974, με τη εισβολή και καταστροφή της Κύπρου.
  ΕΥΤΥΧΩΣ, τα γεγονότα μια μέρα, έστω και αργά, αποκαλύπτονται και η αλήθεια μεσουρανεί στον ορίζοντα της Ιστορίας. Για πάντα.
  Γρίβας Διγενής: «Η Χούντα θα φάει το κεφάλι της»
  ΝΑ σημειωθεί ότι, στις διαταγές του προς τα στελέχη και μέλη της Οργάνωσής του μετά την κάθοδό του στην Κύπρο, ο στρατηγός Γρίβας απέκλειε κάθε επαφή και συνεργασία με την Χούντα. Χαρακτηριστικό τούτου, το ακόλουθο απόσπασμα επιστολής του προς τον Έλληνα εφοπλιστή Ανδρέα Ποταμιάνο:
  «Όσον αφορά την Χούνταν, αύτη μας πολεμά άγρια εδώ, άλλα θα φάει και αυτή το κεφάλι της στην Κύπρο. Τα όργανά της ψάχνουν να ανακαλύψουν πού μένω, αλλά τους έστειλα την απάντησή μου. Προσεπάθησαν να εισχωρήσουν εις την Οργάνωσιν, αλλά συνέτριψα πάσαν απόπειράν των. Η απόφασίς μου είναι να προχωρήσω μόνος μου…». (Η επιστολή δημοσιεύτηκε στο αθηναϊκό «ΒΗΜΑ», στις 11 Ιουλίου 1975».
  ΝΑ σημειωθεί στο σημείο αυτό, ότι:
  • ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΜΕΝΟΣ να κατέλθει στην Κύπρο το 1971 ο Διγενής, είχε συστήσει επιτακτικά στους στενούς συνεργάτες του που ήσαν οι μόνοι ενήμεροι για τις λεπτομέρειες, να μην αποκαλύψουν το γεγονός σε δυο Κύπριους και ισάριθμους Ελλαδίτες, ένας των οποίων ήταν ο Ποταμιάνος. Για λόγους που μόνο ο ίδιος ο στρατηγός γνώριζε και που προκαλούν ανεξήγητες απορίες, με βάση τα όσα ακολούθησαν.
  Ο ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ είχε, ως γνωστόν, κατονομασθεί κατ’ επανάληψη από το καθεστώς Μακαρίου ως «χρηματοδότης το Γρίβα», κάτι που δεν είναι ιστορικά αποδεδειγμένο. Επίσης, ότι αυτός διέθεσε το πλοιάριο που έφερε στην Κύπρο τον στρατηγό, που επίσης δεν είναι αληθές. (Αργότερα, βέβαια, το «τροπάρι» για το πλοιάριο άλλαξε προς το χειρότερο, με την προβολή του σκόπιμου και αισχρού ψεύδους, ότι ανήκε…στον Τούρκο Αλί Ντανά»!)
  Η κατάληξη των τσεχοσλοβακικών όπλων
  ΜΕ αφορμή της εισαγωγή των τσεχοσλοβακικών όπλων και την, με άγνωστους για την Χούντα σκοπούς, κάθοδο Γρίβα, το ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς βρήκε την ευκαιρία να θέσει σε ενέργεια τη μόνιμη επιδίωξή του για παραμερισμό από το προσκήνιο, τόσο του Μακάριου, όσο και του Διγενή. Είχε καταδικάσει έντονα την εισαγωγή τσεχοσλοβακικών όπλων, όπως έπραξε και η Τουρκία, με προειδοποίηση μάλιστα η δεύτερη, για «κινδύνους για τον συνεχιζόμενο ενδοκυπριακό διάλογο και αναταραχή στο εσωτερικό μέτωπο». Επίσης, η Χούντα είχε ζητήσει όπως τα όπλα παραδοθούν αμέσως στην Εθνική Φρουρά, κάτι όμως που ο Μακάριος απέρριψε, με την προσθήκη ότι «δεν της έτρεφε καμία εμπιστοσύνη». Για το θέμα, η Χούντα είχε προβεί και σε δεύτερο διάβημα, όπως τα όπλα παραδοθούν στην ειρηνευτική δύναμη των ΟΗΕ στην Κύπρο, κάτι που ο Μακάριος αποδέχτηκε.
  ΤΑ όπλα κατέληξαν στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ αλλά, «είχαν και την ιστορία τους». Παρέμειναν φυλαγμένα σε αποθήκες της δύναμης κοντά στο αεροδρόμιο Λευκωσίας για πολλά χρόνια. Τελικά – επί Κληρίδη – επιστράφηκαν στην Κυβέρνηση, «ανάπηρα», όμως, για να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Και πουλήθηκαν ως πλιοσίδερα!
  «Να αποχωρήσουν του παρασκηνίου Μακάριος και Γρίβας»
  ΑΡΧΕΣ Φεβρουαρίου 1972, το στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδας είχε καλέσει στην Αθήνα για διαβουλεύσεις τον Έλληνα πρέσβη στη Λευκωσία, υφυπουργό Εξωτερικών, Κωνσταντίνο Παναγιωτάκο, ο οποίος, επιστρέφοντας την Κύπρο, επέδωσε στις 11 του μηνός διακοίνωση της Ελληνικής Κυβέρνησης προς τον Μακάριο, στην οποία αναφέρονταν, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
  1. Σε περίπτωση που τα τσεχοσλοβακικά όπλα διανεμηθούν στο εσωτερικό μέτωπο, «τούτο θα οδηγηθή εις την αδελφοκτονίαν και την καταστροφήν».
  2. Εθνικόν Κέντρο» του Ελληνισμού είναι και παραμένουν αι Αθήναι».
  3. Να συγκροτηθεί «Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος εξ όλων των παρατάξεων του εθνικόφρονος κόσμου του κυπριακού Ελληνισμού».
  4. «Η Ελλάς δεν δύναται να αποδεχθή οιανδήποτε ευθύνην, είτε επί του εθνικού, είτε επί διεθνούς επιπέδου, εξ’ ενεργειών προς ας είναι ξένη».
  Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΣ μετέφερε επίσης προφορικό μήνυμα στους Μακάριο και Γρίβα, στο οποίο αναφερόταν ότι: «Η Ελληνική Κυβέρνησις, αποβλέπουσα πάντοτε εις την εξυπηρέτησιν των υψίστων συμφερόντων του Έθνους, εν τω πλαισίω των οποίων πρωταρχικήν σημασίαν έχει η διατήρησις της ομαλότητος και η ειρηνική διαβίωσις του κυπριακού ελληνισμού, φρονεί ότι ο αποτελεσματικότερος τρόπος της επιτεύξεως του σκοπού τούτου είναι η εκουσία αποχώρησις εκ του πολιτικού προσκηνίου των δύο κεντρικών προσωπικοτήτων εις τας οποίας κορυφούται η σημιουργηθείσα εν Κύπρω έντασις. Μία τοιαύτη χειρονομία κατά την παρούσαν στιγμήν, θα αποτελέσει εθνικήν προσφοράν δια την εκτόνωσιν των απαθών.»
  Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ, τόσο του Διγενή όσο και του Μακαρίου, στο αίτημα των Αθηνών για αποχώρησή τους από το πολιτικό ρποσκληνιο ήταν απορριπτική. Ο στρατηγός Γρίβας έστειλε, μέσω συνεργάτη του, προσωπικό μήνυμα στον Παπαδόπουλο, με τον οποίο απέκρουε κατηγορηματικά «κάθε σκέψη» για εθελούσια αποχώρησή του από τον πολιτικό στίβο. Από την πλευρά του ο Μακάριος, με επιστολή του επίσης προς τον ηγέτη του στρατιωτικού καθεστώτος (14/3/1972), ενώ δεν απέκρουε την απαίτηση για δημιουργία Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, επιφύλασσε στον εαυτό του «ακέραιον το δικαίωμα της τελικής επιλογής» (των υπουργών), το οποίο σήμαινε ουσιαστικά απόρριψη της απαίτησης. Ανταπαντώντας στον Μακάριο ο Παπαδόπουλος, επέμεινε στο προβάδισμα των Αθηνών στο εθνικό θέμα.
  ΜΕ την προβολή της απαίτησης Παπαδόπουλου όμως, ο στρατηγός Γρίβας βρήκε την ευκαιρία να εκφράσει και τα εχθρικά του αισθήματα προς την Χούντα. Όπως έγραψε στο Ημερολόγιό του στις 16/2/72: «Κατόπιν ψιθύρων ότι ελεγχόμεθα από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν, εξέδωσα διαταγήν δι’ ης γνωρίζω εις τα μέλη μας ότι, ούτε ελεγχόμεθα παρ’ οιουδήποτε, ούτε ακολουθούμεν πολιτικήν οιουδήποτε».
  ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση εναντίον της Διακοίνωσης
  ΝΑ σημειωθεί ότι:
  Στη Διακοίνωση του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών προς τον Μακάριο, αντέδρασαν τόσο η Αμερική όσο και η Ρωσία (τότε ΕΣΣΔ). Όπως έγραψεσχετικά ο Κ. Παναγιωτάκος: «Υπήρξε πιεστική παρέμβαση» του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα Χένρι Τάσκα προς τον Γ. Παπαδόπουλον δια την ματαίωσιν της επιδόσεως της Διακοινώσεως, πλην όμως ο Πρωθυπουργός ήτο ανένδοτος».
  ΑΠΟ πλευράς Σοβιετικής Ένωσης η αντίδραση ήταν εντονότερη. Σύμφωνα με τον Έλληνα υπουργός Εξωτερικών Χρίστο Ξανθόπουλο Παλαμά: « Το σοβαρότερον διάβημα εγένετο κατ’ εντολήν της Μόσχας υπό του εν Αθήναις Ρώσου πρέσβεως. Ούτος, αφού εχαρακτήρισε την ελληνικήν ενέργειαν ως ανάμειξιν εις τα εσωτερικά ανεξαρτήρου κράτους και, αφού κατέκρινε την σύστασιν περί συγκροτήσεως Κυβερνήσεως εθνικής ενότητος, ετόνισεν ότι η Σοβιετική Ένωσις ίσταται όπισθεν της κυπριακής ανεξαρτησίας. Έφθασε δε ολίγον αργότερον να μου πει αυτολεξεί, λόγου γενομένου περί βελτιώσεως των ελληνοσοβιετικών σχέσεων, ότι ΄αι ελληνοσοβιετικαί σχέσεις διέρχονται δια του Μακαρίου΄- επωνύμως του Μακαρίου».
  Η ΚΡΙΣΗ του Φεβρουαρίου 1972 είχε, βέβαια, είχε και ένα ακόμη… «κύριο πιάτο» στο «μενού» της: Τις έντονες φήμες για διενέργεια Πραξικοπήματος από μέρους των στρατοκρατών της Ελλάδας εναντίον του Μακαρίου. Εξ αιτίας αυτού, αλλά και τα Διακοίνωσης, ακολούθησε μεγάλο συλλαλητήριο υπέρ του Κυπρίου Προέδρου, άγριες επιθέσεις και κατηγορίες εναντίον της Ελληνικής Κυβερνήσεως, αλλά και αγωνιώδεις προσπάθειες του Μακαρίου για συνάντηση και συνεννόηση με τον Διγενή. Γι’ αυτά, και πολλά άλλα, στη συνέχεια.
  
  
• Μητροπολίτες προς Αρχιεπίσκοπο Μακάριο: «Να περιορισθείς στα εκκλησιαστικά σου καθήκοντα «αμελλητί»
• Η ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΗ του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών προς τον Μακάριο, στις 11/2/1972, δημιούργησε κύμα αντιδράσεων στο στρατόπεδο του Κύπριου Προέδρου. Ανεξαρτησιακοί, λουφαδόροι και παράσιτα του καθεστώτος, παρακρατικοί και κομμουνιστές βρέθηκαν στους δρόμους με κραυγές υπέρ του Μακαρίου. Το βόλεμα σε θέσεις, τα ευνοϊκά συμβόλαια σε ημέτερους, οι αναξιοκρατικοί διορισμοί, η συγκάλυψη εγκλημάτων «δικών μας», που ξεκίνησαν το 1960 και συνεχίζονταν, έφεραν στο «μετερίζι του πεζοδρομίου» όλους αυτούς να διαδηλώνουν «υπέρ του λαοφιλούς Εθνάρχη, ο οποίος απειλείτο θανάσιμα από την Χούντα». Στον ίδιο χορό και ο ελεγχόμενος Τύπος σε Κύπρο, Ελλάδα, ακόμα και σε άλλες χώρες. Γιατί τα ποσά που πληρώνονταν για την εξαγορά δημοσιογράφων και ραδιοφωνικών καναλιών ήταν μεγάλα.
• «Μια ζωή, ο Μακάριος κρατούσε δυο σχοινιά»
• ΚΥΡΙΑΡΧΟ σύνθημα στις έντονες διαμαρτυρίες των «μακαριακών» ήταν το «κάτω η Χούντα». Γιατί; «Διότι σχεδίαζε πραξικόπημα εκείνες τις μέρες και το οποίο έπρεπε να αποτραπεί».
• • ΣΤΕΝΟΣ συνεργάτης του Μακαρίου, που γνώριζε από πρώτο χέρι πρόσωπα και πράγματα, και του οποίου τη μαρτυρία διατηρώ στο αρχείο μου, με διαβεβαίωσε πως: «Όσα λέγονταν περί πραξικοπήματος δεν στηρίζονταν καθόλου σε ασφαλείς πληροφορίες, αλλά μόνο σε σκόπιμους ψιθύρους, που είχαν συγκεκριμένη πηγή και σκοπούσαν στη δημιουργία έχθρας κατά του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών, το οποίο από το 1967 βρισκόταν στο στόχαστρο παλιών πολιτικών της Ελλάδας, και του εξόριστου βασιλιά Κωνσταντίνου».
• Ο ΙΔΙΟΣ παράγοντας, μου επισήμανε επίσης πως οι πιο πάνω «ήταν σε συνεχή επαφή και συνεννόηση με τον Μακάριο». Σε παρατήρησή μου, ότι από του 1967 ο Κύπριος Πρόεδρος δεν έχανε ευκαιρία να επισημαίνει «την αγαστή συνεργασία του με το στρατιωτικό καθεστώς», η απάντηση που πήρα ήταν: «Μια ζωή, ο Μακάριος κρατούσε δυο ή και περισσότερα σχοινιά. Φτάνει αυτό να εξασφάλιζε την παραμονή του στην προεδρία. Δυστυχώς, όμως, η τακτική αυτή ζήμιωσε στο τέλος και τον ίδιο και την Κύπρο. Περισσότερο την Κύπρο».
• Το ΑΚΕΛ ήθελε ένοπλα μέλη του
• ΤΑ περί σχεδιαζόμενου πραξικοπήματος, έδωσαν – πέραν των έντονων διαμαρτυριών και οχλαγωγιών – την ευκαιρία και για την ισχυροποίηση του μακαριακού παρακράτους, στο οποίο έγινε διανομή οπλισμού και προσθήκη μελών. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύτηκε κυρίως το ΑΚΕΛ, το οποίο προσπάθησε όπως μέλη και στελέχη του εξοπλισθούν, κάτι που αποτελούσε μόνιμο σχεδιασμό και επιδίωξή του διαρκούντος ακόμη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Το σχετικό αίτημα δεν έγινε δεκτό από τον Μακάριο, αργότερα όμως, όπως θα δούμε, το ΑΚΕΛ έδωσε κατάλογο 1000 μελών του στον Μακάριο για ένοπλη παρουσία σε παρακρατικές ομάδες, με αποκορύφωμα των ενεργειών του στο θέμα αυτό, παραμονές του Πραξικοπήματος του 1974 να προχωρήσει και σε εισαγωγή όπλων με δική του πρωτοβουλία!
• Η ΜΗΝΙ των μακαριακών, όπως εξελίχθηκε τον Φεβρουάριο του 1972, δεν εξαντλείτο μόνο κατά της Ελλάδας αλλά και κατά του στρατηγού Γρίβα, του οποίου η συνεχιζόμενη απόκρυψη και σιωπή, πέραν της υστερίας που δημιουργούσε σε πολλούς, αναζωπύρωσε τους ψευδείς ισχυρισμούς για «αποστολή του από την Χούντα για να πολεμήσει τον Μακάριο».
• «Πραξικόπημα δεν μπορούσε να γίνει»
• ΤΟ ερώτημα που προβάλλει επιτακτικά, είναι: Υπήρχαν οι δυνατότητες διενέργειας πραξικοπήματος τη συγκεκριμένη περίοδο, έστω και σε περιορισμένη μορφή; Η απάντηση – που δόθηκε και από τον προαναφερθέντα μακαριακό παράγοντα – είναι ότι «κάτι τέτοιο ήταν εντελώς αδύνατο». Και πρόσθεσε: «Η Εθνική Φρουρά δεν είχε καμιά επιχειρησιακή δυνατότητα για κάτι τέτοιο, ενώ μηδενική ήταν και η πιθανότητα συνδρομής σε μια πραξικοπηματική ενέργεια του στρατηγού Γρίβα».
• ΝΑ επισημάνω στο σημείο αυτό, πως μιλούμε για μια περίοδο κατά την οποία ο Μακάριος, στα πλαίσια της τακτικής του «να παίζει σε πολλά ταμπλό», είχε δρομολογήσει για καλά τη διάνοιξη διόδου επαφής με τον Διγενή. Οι προσπάθειες αυτές εντάθηκαν μετά τη διακοίνωση των Αθηνών και την απαίτησή τους να αποσυρθούν από το πολιτικό προσκήνιο Μακάριος και Γρίβας, γεγονός που βοηθούσε την πλευρά Μακαρίου να πετύχει συνεννόηση με τον στρατηγό.
• • ΗΤΑΝ δυνατό, λοιπόν, με αυτά τα δεδομένα, ο Διγενής να συνδράμει πραξικόπημα της Χούντας με την οποία ήταν «στα μαχαίρια» και, μάλιστα, το 1968 είχε συστήσει και ένοπλη Οργάνωση εναντίον της;
• Η ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ είχε, τον Φεβρουάριο του 1972, φτάσει σε τέτοιο σημείο, που ο Πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρίδης είχε, με παρότρυνση Μακαρίου πάει στον Αμερικανό πρέσβη στην Κύπρο και του ζήτησε «να ενεργήσει προς το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών, ώστε να μην προχωρήσει σε πραξικόπημα».
• ΝΑ επαναλάβω στο σημείο αυτό, ότι ο ηγέτης ρου στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών Γεώργιος Παπαδόπουλος, είχε πράγματι απειλήσει τότε με πραξικόπημα στην Κύπρο, «προκειμένου να ασκήσει πίεση στον Μακάριο». Αυτό έγραψε σε βιβλίο του ο Μάνος Ν. Χατζηδάκης, δημοσιογράφος προσκείμενος στο στρατιωτικό καθεστώς και, κατά το μάλλον ή ήττον, πρέπει να είναι ακριβές.
• ΤΟ γελοίο, όμως, της υπόθεσης ήταν πως, ενώ από μακαριακής πλευράς διακηρυσσόταν «στους εφτά ουρανούς», ότι «το πραξικόπημα της Χούντας είχε πίσω του τη CIA», η αλήθεια είναι ότι οι ΗΠΑ, όπως προαναφέρθηκε, όχι μόνο δεν συμφωνούσαν με τη διακοίνωση προς Μακάριο, αλλά είχαν κάμει και διάβημα προς το στρατιωτικό καθεστώς να μην την αποστείλει!
• Η προσέγγιση Μακαρίου προς Γρίβα
• ΕΓΙΝΑΝ, λοιπόν, πολλές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας την περίοδο που ανασκοπούμε από το στρατόπεδο Μακαρίου, υπήρξαν εξωθούμενες από πολιτικούς παράγοντες μαθητικές διαδηλώσεις, πολύ βρισίδι εναντίον της Χούντας, οχετοί ύβρεων εναντίον του Διγενή, όμως ο Μακάριος δεν είχε άλλη έγνοια – ούτε και διέξοδο – εκείνη την περίοδο, από το να πλησιάσει τον στρατηγό. Ο τελευταίος, με βάση το σχέδιό του όταν κατέβαινε στην Κύπρο, να συνεργαστεί με τον Μακάριο για αποτροπή διχοτομικής λύσης στο Κυπριακό, αντιμετώπισε θετικά τις παρακλήσεις του Προέδρου. Επειδή, όμως, ήθελε από την όποια συνεργασία του μ’ αυτόν να υπάρξει κέρδος για την επανατοποθέτηση του Κυπριακού στην ενωτική πορεία, έβαζε κάτω κάποιες σκέψεις που προσδοκούσε πως θα δημιουργούσαν τη βάση μιας στέρεης συνεργασίας.
• ΜΕΣΩ του στενού του συνεργάτη Σταύρου Σταύρου Σύρου, ο στρατηγός αντάλλαξε αρκετά προφορικά μηνύματα με τον Μακάριο, ο οποίος αποδεχόταν το κάθε τι. Στα πλαίσια της τακτικής αυτής, έδωσε και εντολή στον φιλικό του Τύπο, την Αστυνομία και τις παρακρατικές του ομάδες, να χαλαρώσουν τους τόνους και τα μέτρα τους εναντίον των οπαδών του Διγενή.
• Μητροπολίτες προς Μακάριο: «Να μείνεις μόνο Αρχιεπίσκοπος»
• ΚΙ ΕΝΩ έτσι είχαν τα πράγματα κι σχετικά ένα ευνοϊκό κλίμα δημιουργείτο για το εσωτερικό μέτωπο της Κύπρου, ήρθε η συνεδρία της Ιεράς Συνόδου (2/3/72) να αναταράξει για τα καλά τα νερά και να δημιουργήσει ένα νέο δυσοίωνο σκηνικό. Οι τρεις Μητροπολίτες, Πάφου Γεννάδιος, Κιτίου Άνθιμος και Κυρηνείας Κυπριανός, σε συνεδρία της Ιεράς Συνόδου στις 2 Μαρτίου 1972, ζήτησαν την άμεση παραίτηση του Μακαρίου από την προεδρία και την παραμονή του αποκλειστικά και μόνο στα ιερατικά του καθήκοντα.
• Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ αυτή, να τονίσω πως δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία, ούτε και είχε σχέση με οποιαδήποτε «συνωμοσία» ή «εκκλησιαστικό πραξικόπημα», όπως έσπευσαν να διαλαλούν οι μακαριακοί. Οι Μητροπολίτες είχαν από το 1959 διαφωνήσει με την ανάληψη πολιτικών καθηκόντων από τον Αρχιεπίσκοπο, καλώντας τον να μην θέσει υποψηφιότητα στις πρώτες εκλογές για την ανάδειξη Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Κυρηνείας ήταν μόνιμα αμετακίνητος στο θέμα αυτό, ενώ οι Γεννάδιος και Άνθιμος έλεγαν μεν «ναι» στην επιλογή Μακαρίου, αλλά το συνόδευαν και με τον καθορισμό χρονικού ορίου. Ιδιαίτερα έντονη προς τον Μακάριο ήταν η πίεση των τριών το 1970, όταν έγινε η απόπειρα δολοφονίας του με την κατάρριψη του ελικοπτέρου του. Ο Μακάριος, όμως, δεν θέλησε ποτέ να τείνει «ευήκοον ους» στις εκκλήσεις των «εν Χριστώ αδελφών του». Κι ας του υποδείκνυαν σε κάθε περίπτωση, τον Ιερό Κανόνα ο οποίος απαγορεύει, επί ποινή καθαιρέσεως, την ανάληψη πολιτικού αξιώματος από ιερωμένο.
• «Αι καταστάσεις εγκυμονούν και εμφύλιον πόλεμον»
• ΣΤΟ κοινό έγγραφό τους προς τον Μακάριο κατά τη συνεδρία της Συνόδου, οι τρεις συνοδικοί τον κατηγορούσαν ευθέως ως υπεύθυνο «δια την θλιβεράν κατάστασιν ήτις έχει δημιουργηθεί εις την νήσον», για «την φθοράν η οποία έχει προκληθεί εις το κύρος της Εκκλησίας», για «τον σκανδαλισμόν του ποιμνίου και την ψυχικήν ζημίαν τούτου», καταστάσεις, όπως τόνιζαν, «αι οποίαι εγκυμονούν και εμφύλιον πόλεμον» και που όλες έχουν τη ρίζα τους «εις την υπό της υμετέρας Μακαριότητος ασκήσεως της κοσμικής εξουσίας».
• ΜΕ βάση τις κατηγορίες τους αυτές, οι τρεις Μητροπολίτες πρόσθεταν πως οδηγήθηκαν «εις την απόφασιν, την οποίαν υπαγορεύει και της Εκκλησίας και της Νήσου το αληθές συμφέρον, να αξιώσωμεν την άμεσον παραίτησιν της Υμετέρας Μακαριότητος εκ του αξιώματος του Προέδρου της Δημοκρατίας της Κύπρου». Η αξίωση αυτή, τόνιζαν, με βάση τους Ιερούς Κανόνες, σήμαινε άμεση συμμόρφωση («αμελλητί», όπως ανέφεραν). Ταυτόχρονα, εξέφραζαν την ελπίδα ότι ο Αρχιεπίσκοπος θα έσπευδε να συμμορφωθεί στο αίτημά τους, αλλά και προειδοποιούσαν ότι σε αντίθετη περίπτωση δεν θα έμεναν απαθείς.
• Ο Διγενής δεν γνώριζε για την κίνηση των Μητροπολιτών
• Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΓΡΙΒΑΣ δεν ήταν ενήμερος της πιο πάνω κίνησης των Μητροπολιτών. Ούτε και ασφαλώς συμφωνούσε μ’ αυτήν την περίοδο εκείνη, κατά την οποία βρισκόταν στα σκαριά μια καλή, όπως νόμιζε, ευκαιρία για συνεργασία του με τον Μακάριο. Όμως, ένα λυπηρό γεγονός «έμπλεξε» τον Διγενή με τα εκκλησιαστικά και τον οδήγησε στο να δεχθεί βίαιες επιθέσεις και τόνους ύβρεων από της πλευράς των μακαριακών. Συγκεκριμένα: Το βράδυ της 2ας Μαρτίου κατά την οποία συνήλθε η Ιερά Σύνοδος και οι Μητροπολίτες Κιτίου και Πάφου είχαν μεταβεί στη Λεμεσό για διανυκτέρευση στο εκεί μέγαρο της Μητρόπολης, χιλιάδες μαινόμενοι μακαριακοί είχαν πολιόρκησαν το κτίριο. Φώναζαν, ύβριζαν, απειλούσαν, πετούσαν πέτρες και ξύλα, με αποτέλεσμα να προκληθούν ζημιές σε υαλοπίνακες, πόρτες, παράθυρα και άλλον εξοπλισμό, Με βάση αυτά, οι δύο αρχιερείς κι το προσωπικό της Μητρόπολης κινδυνέψαν να δολοφονηθούν.
• ΠΡΟ του κινδύνου αυτού, άνθρωποι της Μητρόπολης τηλεφώνησαν στην Αστυνομία, η οποία είχε μεν σπεύσει στην Μητρόπολη, όμως η στάση της δεν ήταν τέτοια που να εξασφάλιζε τη σωματική ακεραιότητα όσων βρίσκονταν στο μέγαρο. Παρακολουθώντας τα γεγονότα από κοντά, ο εκ των στενών συνεργατών του στρατηγού Γρίβα, Σταύρος Σύρος, έσπευσε να ενημερώσει τον στρατηγό (που διέμενε τότε στη Λεμεσό), από τον οποίο και εξασφάλισε – όπως μαρτύρησε ο ίδιος ο Σύρος – την έγκριση για μετάβαση μιας ένοπλης ομάδας στην Μητρόπολη για σκοπούς ασφάλειας. Αυτό έγινε σε χρόνο ρεκόρ, με τους ενόπλους, που μπήκαν αθέατοι στην Μητρόπολη, να καιροφυλακτούν πίσω από τις πόρτες και σε άλλα καίρια σημεία του κτιρίου.
• ΑΑΤΥΧΩΣ, όταν τις πρωινές ώρες της επομένης η ομάδα αποχωρούσε από τη Μητρόπολη, αφού οι συγκεντρωθέντες είχαν αποχωρήσει και στην περιοχή επικρατούσε απόλυτη ησυχία, συνέβη το εξής τραγικό: Το αυτόματο ενός των αποχωρούντων εκπυρσοκρότησε την ώρα που αυτός πηδούσε πάνω από το περιτοίχισμα του Μεγάρου και οι σφαίρες της ριπής που ακολούθησε έπληξαν θανάσιμα έναν αστυνομικό, τον Ποντίκη! Ήταν ο πρώτος νεκρός στην μακρά εμφύλια διαμάχη μεταξύ Ελλήνων, που ταλάνιζε την Κύπρο κατά την τελευταία της φάση, από το 1971 μέχρι και το θάνατο του Μακαρίου, το 1977.