ΟΧΥΡΟ ΕΧΙΝΟΣ

Το οχυρό βρίσκεται 1500 μέτρα από το χωριό Εχίνος. Είχε ως αποστολή την απαγόρευση της οδού Πασμακλή- Μελοίβια-Εχίνος-Ξάνθη και της κατεύθυνσης Πάχνη- Γλαύκη με πυρά πυροβολικού. Αποτελούνταν από τα έργα : Ίσαυρος, Αναρρωτήριο, Μ, Σ, και Αντλιοστάσιο. Περιελάμβανε δέκα απλά πολυβολεία, δώδεκα διπλά, τρία σύνθετα πολυβολεία-παρατηρητήρια, δύο σύνθετα διπλά πολυβολεία-παρατηρητήρια, τρία σύνθετα πολυβολεία οπτικούς, ένα σύνθετο αντιαρματικό-διπλό βομβιδοβολείο ένα αντιαρματικό ένα αντιαεροπορικό, δύο διπλά ολμοβολεία, δύο πυροβολεία, πέντε απλά και ένα διπλό παρατηρητήρια, δύο προβολεία δώδεκα απλές και δύο με πολυβόλο εξόδους, μία έξοδο με διπλό βομβιδοβολείο και δύο διπλά βομβιδοβολεία. Το ανάπτυγμα του ήταν 765 μέτρα και οι στοές 1220 μέτρα. Ήταν αντοχής σε μεμονωμένες βολές 220 χιλιοστών. Διοικητής ήταν ο Tταγματάρχης Χρήστος Δρακούσης. Το σύνολο της στρατιωτικής δύναμης του οχυρού ανερχόταν σε 20 αξιωματικούς και 645 οπλίτες.

Η Γερμανική επίθεση ανατέθηκε στην 164 Μεραρχία Πεζικού η οποία εξεδήλωσε την κύρια προσπάθειά της στην κατεύθυνση Μελίβοια- Εχίνος με μηχανοκίνητα τμήματα. Η προσπάθειά του επιβραδύνθηκε με την πραγματοποίηση των προβλεφθεισών καταστροφών επί των οδών. Την 09.00΄τμήμα μοτοσικλετιστών λαμβάνει επαφή με την Ελληνική διμοιρία στα Μελίβοια την οποία ανέτρεψε μετά από σύντομη μάχη. Την 09.20΄εμφανίζεται προ του οχυρού φάλαγγα ογδόντα περίπου μοτοσικλετιστών, κινουμένη βραδέως. Η φάλαγγα εβλήθη με πυρά του οχυρού μόνο όταν έφθασε σε απόσταση 400-500 μέτρων και διασκορπίσθηκε αφήνοντας στο πεδίο τριάντα νεκρούς και τραυματίες. Την 13..0 εμφανίζεται φάλαγγα διλοχίας στον ίδιο δρόμο αλλά σταματάει σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων χωρίς να κάνει καμία ενέργεια. Με την έλευση του σκότους προωθήθηκε νοτίως του δρόμου απέναντι από το οχυρό και αντάλλασσε πυρά. Άλλο τμήμα τους μέσω του καροποίητου δρόμου Μελίβοια- Πάχνη προχώρησε και τις απογευματινές ώρες πήρε επαφή με τα εκεί τμήματα. Την επομένη από το οχυρό παρατηρούνταν φάλαγγες στον δρόμο Μελίβοια –Εχίνος να κατευθύνονται προς Νότο, ενώ εκ παραλλήλου στον καροποίητο δρόμο Μελίβοια- Γλαύκη άλλες φάλαγγες κατευθύνονταν νοτιότερα. Περί την 07.00΄άρχισε σφοδρός βομβαρδισμός του οχυρού με πυροβολικό που διήρκησε μία ώρα και αμέσως μετά εκδηλώθηκε επίθεση στο συγκρότημα Μ. Σε ορισμένα σημεία κατόρθωσαν να πλησιάσουν στα διακόσια μέτρα χωρίς να λαμβάνουν μέτρα προστασίας αλλά να βάλλουν βαδίζοντας με αυτόματα όπλα εναντίον των θυρίδων. Η επίθεση αυτή καθηλώθηκε με σοβαρές απώλειες και ανάμεσα τους και ένας διοικητής λόχου, όπως ομολόγησαν αργότερα οι Γερμανοί. Καμία άλλη απόπειρα προσέγγισης δεν έγινε ενώ τις πρώτες βραδινές ώρες εκδηλώθηκε βομβαρδισμός πυροβολικού μικρής διάρκειας μεν έντονος δε καθώς εκτελέσθηκε από έξι πυροβολαρχίες των 105 χιλιοστών, έξι των 75 και από πολυάριθμα αντιαρματικά πυροβόλα.

Η νύχτας πέρασε με εκπομπή περιπόλων και ανταλλαγή πυροβολισμών. Περί την 06.00΄ο εχθρός βομβαρδίζει σφοδρά το συγκρότημα Μ ενώ πυροβόλα ευθυτενούς τροχιάς που προωθήθηκαν την νύκτα στο χωριό Εχίνος έβαλλαν εναντίον των φατνωμάτων του Μ. Αγωνιώδεις οι επικλήσεις του διοικητού του συγκροτήματος αυτού προς τον διοικητή του οχυρού «…Εσίγησεν το πολυβόλονΒ24…περικυκλώθημεν…βαλλόμεθα από παντού…». Ο διοικητής του οχυρού διατάσσει όλα τα όπλα που μπορούν να βοηθήσουν να συνδράμουν στον αγώνα του συγκροτήματος Μ, όμως τα περισσότερα δεν μπορούν λόγω του εδάφους. Οι όλμοι που θα μπορούσαν αν βοηθήσουν πολύ δεν έχουν πυρομαχικά καθώς εξαντλήθηκαν από την προηγουμένη. Οι Γερμανοί αφού εξουδετέρωσαν τα μετωπικά έργα κατάφεραν να μπουν στις υπόγειες στοές και να ακολουθήσει επικός αγώνας. Περί την 13.00΄διακόπτεται ο τηλεφωνικός σύνδεσμος, κάτι που προαναγγέλλει δυσάρεστη κατάληξη. Περίπολος την ημέρα είναι αδύνατον να πλησιάσει. Αποστέλλεται την 19.00΄ αλλά ενεπλάκη σε αγώνα με Γερμανική που αποσύρονταν και άφησε δύο νεκρούς, κατόρθωσε να πλησιάσει το έργο Μ και α διαπιστώσει ότι είχε κυριευθεί από τον εχθρό. Η φρουρά είχε υποκύψει έχοντας οκτώ νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. Την νύκτα οι Γερμανοί προσπαθούν να πλησιάσουν τα υπόλοιπα έργα. Την 21.30΄ο διοικητής του συγκροτήματος «Αναρρωτήριο» αναφέρει ότι στις στοές έχουν διοχετευθεί αέρια και ότι οι μισοί άνδρες του έχουν πέσει σε αφασία και δεν διαθέτει κανένα πολυβόλο για μετωπική προστασία. Διατάχθηκε να εγκαταλείψει το συγκρότημα και να πάει στο «Ίσαυρος» που ήταν σε απόσταση 250 μέτρων. Η αποχώρηση έγινε χωρίς πρόβλημα. Περί την 24.00΄ο διοικητής του οχυρού ταγματάρχης Δρακούσης Χρήστος συγκεντρώνει τους αξιωματικούς του και κάνοντας ανάλυση της κατάστασης ανταλλάσουν γνώμες. Το Συγκρότημα Μ έχει καταληφθεί το Αναρρωτήριο εγκαταλείφθηκε από την χρήση αερίων, τα μετωπικά έργα του «Ίσαυρος» έχουν αχρηστευθεί, τα πυρομαχικά όλμων έχουν εξαντληθεί. Τρία μετωπικά έργα του συγκροτήματος Σ είναι σε θέση να εκτελέσουν βολές. Συμφωνούν όλοι για εγκατάλειψη του οχυρού και την 03.00΄της 9ης Απριλίου 18 αξιωματικό και πάνω από 550 οπλίτες φθάνουν στον Κένταυρο όπου μαθαίνουν από χωρικούς ότι οι Γερμανοί κατέλαβαν την Ξάνθη και την Κομοτηνή. Επειδή δεν υπήρχε δρόμος διαφυγής η φρουρά παραδόθηκε οδηγήθηκε στον Εχίνο και μετά τρείς μέρες στην Ξάνθη. Η φρουρά του συγκροτήματος Σ αποτελούμενη από τρείς αξιωματικούς και περί τους ενενήντα οπλίτες ακολούθησε μέχρι κάποιο σημείο την φάλαγγα και στην συνέχεια αποκόπηκε φθάνοντας στα Κιμμέρια. Εκεί έμαθε την όλη κατάσταση και διαλύθηκε.