Ένας από τους κλάδους της ιστορικής και μεγάλης οικογένειας  των Μαυρομιχαλαίων υπήρξε και αυτός του Πιέρου Μαυρομιχάλη από την Αρεόπολη, πρώτου εξαδέλφου του Πετρόμπεη. Ο πρωτότοκος γιός του Πιέρου, ο Κωνσταντίνος, ο επονομαζόμενος και με το πατρωνυμικό  Πιεράκος, ήταν ένας από τους αρχηγούς των Ελληνικών στρατευμάτων που κινήθηκαν εναντίον των Μεσσηνιακών Φρουρίων, αμέσως μετά την απελευθέρωση της τουρκοκρατούμενης Καλαμάτας, στις 23 Μαρτίου 1821.

Το Νιόκαστρο της Πύλου, Amand von Schweiger-Lerchenfeld (1846–1910),

Ο Κωνσταντίνος, επί κεφαλής αρχικά σώματος 120 Μανιατών περίπου, έφτασε στο Νεόκαστρο (Πύλο) στις 13 Απριλίου 1821, όπου οι Έλληνες, υπό την γενική αρχηγία του Επισκόπου Μεθώνης  Γρηγορίου, πολιορκούσαν στενά τα Μεσσηνιακά Φρούρια. Η στρατιωτική του δράση, κατά τους μήνες της πολιορκίας του Νεοκάστρου και της Μεθώνης, καθώς επίσης και οι επιθέσεις του κατά των διαφόρων Οθωμανικών θέσεων στη γύρω περιοχή, είχαν προκαλέσει τρόμο στα αντίπαλα στρατεύματα, ενώ παράλληλα ο ηρωϊκός αυτός  Μαυρομιχάλης είχε κερδίσει το σεβασμό των συναγωνιστών του, λόγω των ηγετικών  του προσόντων και της γενναιότητάς του.

Δυστυχώς η επαναστατημένη Ελλάδα, αλλά και η σημαντική οικογένεια του γενναίου αυτού αρχηγού, τον έχασαν αρκετά πρόωρα. Ο Κωνσταντίνος, σε ηλικία 22 ετών, έπεσε στις 8 Αυγούστου 1821 έξω από τα τείχη της Μεθώνης, κατά τη διάρκεια επίθεσής του εναντίον των αμυνομένων εκεί Τούρκων. Μόλις την προηγούμενη, δηλαδή στις 7 Αυγούστου 1821, ήταν ένας από τους αρχηγούς που μπήκαν στο Νεόκαστρο, όπου στο μεταξύ οι πολιορκούμενοι επί μήνες Τούρκοι είχαν συνθηκολογήσει.

Παρακάτω δημοσιεύουμε από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους    μία αναφορά – επιστολή των αδελφών και κληρονόμων του, Νικολάου Πιεράκου και Ραλιώς συζ. Δημητρίου Πετροπουλάκη, προς το Υπουργείο Στρατιωτικών, με ημερομηνία 25 Αυγούστου 1858 και θέμα της την δικαίωση της μνήμης και των αγώνων του νεκρού αδελφού τους. Η επιστολή αυτή αποτελεί βασικά μία ακόμη συμβολή στη γνώση της πολεμικής δράσης του Κωνσταντίνου Πιεράκου Μαυρομιχάλη, παράλληλα όμως είναι και χαρακτηριστική, αναφορικά με τις αδικίες ή αμέλειες που διαπράττονταν ορισμένες φορές από τις κυβερνήσεις της ελεύθερης Ελλάδας, σε βάρος της ηθικής πρωτίστως αποκατάστασης των πεσόντων και των οικογενειών που άφηναν αυτοί πίσω τους.

Η δημοσιευόμενη αναφορά έχει ως εξής :

«Το πρώτον θύμα της Μαυρομιχαλικής οικογενείας, άμα ήρξατο ο Ιερός αγών υπήρξεν ο αυτάδελφος των υποφαινομένων Κωνσταντίνος Πιεράκος Μαυρομιχάλης αρχηγός των Λακωνικών όπλων κατά την πολιορκίαν των φρουρίων Νεόκαστρου και Μεθώνης. Ο ρηθείς καθ’ όλον το διάστημα της πολιορκίας ταύτης, ενώ συνέβησαν πολλαί και πεισματώδεις μάχαι, έχων την πρώτην θέσιν εμάχετο ηρωϊκώς δις πληγωθείς.

Ούτως οι εχθροί στενοχωρούμενοι καθ’ εκάστην αναγκάσθησαν να παραδώσωσιν το φρούριον του Νεοκάστρου την 7^η του Αυγούστου του 1821 έτους. Αλλά την 8^ην του αυτού οι εν Μεθώνη Οθωμανοί εξελθόντες εκ του φρουρίου αυτών πανστρατιά διευθύνθησαν προς το Νεόκαστρον, θέλοντες ινα εμποδίσωσι την παράδοση αυτού, και μετά των Νεοκαστριτών σκορπίσωσι τους Έλληνας και τας πολιορκίας διαλύσωσι. Τούτο μαθών ο ειρημένος αδελφός μας παρα τε του κ.κ. Ν. Πονηροπούλου και Αθ. Γρηγοριάδου (νυν Γερουσιαστού) ώρμησε πλήρης ενθουσιασμού μεθ’ ενός σώματος στρατιωτών κατά της Μεθώνης. Καθ’οδόν απήντησε τω όντι τον εχθρόν προχωρούντα. Και μάχην πεισματώδη συγκροτήσας οπισθοδρόμησεν αυτόν μέχρι του Προαστείου. Αλλά ενταύθα οι μεν Οθωμανοί βοηθούμενοι παρά του φρουρίου ανανέωσαν την μάχην, οι δε Έλληνες εις επικίνδυνον ευρισκόμενοι θέσιν, γενναίως αντέκρουσαν τον εχθρόν. Τότε ο ειρημένος αυτάδελφος ημών αρχηγός ορμήσας μετα τινων εκλεκτών, ώθησαν τον εχθρόν μέχρι πλησίον της πύλης του φρουρίου. Αλλ’ ενταύθα ηρωϊκώς αγωνιζόμενος, και εχθρικών αιμάτων περιρρεόμενος θανατηφόρον πληγήν λαβών, έπεσε, ως μη όφειλε, νεκρός ο γενναίος ούτος αδελφός μας, όστις δια του θανάτου του εζημίωσεν μεν την πατρίδα, κατέστρεψεν όμως διαφοροτρόπως την οικογένειάν του, αφού ήτο το στήριγμα αυτής ως πρωτότοκος υιός εις ηλικίαν 22 – 23 ετών.

Έκτοτε η Μακαρίτισα μήτηρ ημών και αυτού ανέφερε περι των εκδουλεύσεων και της θυσίας αυτού, ενώ και τα της εκστρατείας εκείνης και η διατήρηση των υπ’ αυτού Σωμάτων ήσαν εξ ιδίων του έξοδα, τα οποία κατεβάρυναν την οικογένειάν του, αλλ’ ουδεμία αμοιβή εδόθη, όπως εις άλλους της αυτής οικογενείας και λοιπούς ομοίως  θυσιασθέντας, ουδεμίαν λέγομεν αμοιβή, παρά την δια του Τύπου κατα τα παρελθόντα επευφημίαν, την δια του Στρατιωτικού Εφόρου δημοσιευθείσαν βιογραφίαν του, την υψωθείσαν στήλην εις τον τόπον του θανάτου του υπο των ευγνωμόνων κατοίκων, και την προσάρτησιν του ονόματός του εις το Βουλευτήριον, το οποίο προ ολίγων ετών κατεστράφη υπό πυρκαϊάς.    

 Αλλά πόση μεγίστη υπήρξεν η έκπληξίς μας πληροφορηθέντες ότι εντός των 143 ονομάτων των εν τω μητρώω αγωνιστών δεν υπάρχει το όνομα του αδελφού μας τούτου, και ότι δεν έχει καθήκον η επιτροπή, η προσδιορισθείσα να θέση εις τας τάξεις τους αποβιώσαντας ή πεσόντας εις τας μάχας αρχηγούς κατά σύγκρισιν με τους εις έτι ζώντας συναγωνιστάς των, να αποφανθή και περί εκείνων, όσοι δεν είναι περασμένοι εις το ρηθέν μητρώον. 

Ενώ το λέγομεν μετα θάρρους και τους πάντας προσκαλούμεν εις μαρτυρίαν εκ των κατοίκων των Νομών Λακωνίας και Μεσσηνίας και ιδίως την μαρτυρίαν των κ.κ. Αθ. Γρηγοριάδου Γερουσιαστού και Γ. Κοζάκη Τυπάλδου Εφόρου της Β. Βιβλιοθήκης, ότι ο διαληφθείς αυτάδελφός μας από της ημέρας καθ’ην εξερράγη η επανάστασις, μέχρι της ημέρας του θανάτου του, πλησίον των τειχών της Μεθώνης υπήρξε εις των ανδρειοτέρων αρχηγών και ως ήρως ήτο το παράδειγμα και ο θαυμασμός των συναγωνιστών του και όλων των πέριξ κατοίκων. Τοιούτου όντος του Κωνσταντίνου Πιεράκου Μαυρομιχάλη είναι δίκαιον να παραληφθή απο τε την ηθικήν και υλική τυχόν αμοιβήν ; Είναι δίκαιον αν η τότε επιτροπή δεν έλαβεν υπ’ όψιν τα έγγραφα, ή παρέπεσαν αυτά, ή δι’ άλλους της περιστάσεως εκείνης λόγους, παρέλειψε το όνομα αυτού, να γίνη ήδη τόση μεγάλη αδικία, προκειμένου να ανταμείψη το έθνος τους κληρονόμους των πεσόντων εις τας μάχας αγωνιστών ; 

Ως κληρονόμοι όθεν του πολυτίμου τούτου αλλ’ ατυχούς αυτάδελφού μας, έχοντες και την γνώμην των συγκληρονόμων αυτάδελφού μας Δ. Πιεράκου και αυταδέλφης μας Μαρίας χήρας Ι. Κουκή επικαλούμεθα δια της ταπεινής ταύτης αιτήσεώς μας δικαιοσύνην αδιαφιλονίκητον δια του σεβ. τούτου υπουργείου, όπως λάβη την τάξη και το όνομα τούτο εις ην ήθελεν ήδη ανήκει, ήτις είναι ως νομίζομεν η πρώτη.

Υποσημειούμεθα με το βαθύτατον σέβας.

   Ευπειθέστατοι

  Ν. Πιεράκος

 Ραλιώ Δ. Πετροπουλάκη»

Η παράδοση του Νιόκαστρου υπήρξε επεισοδιακή λόγω της εκδίκησης που ζητούσαν οι στρατιώτες για τον θάνατο του Κ. Μαυρομιχάλη

Άλλοι δύο Μανιάτες αρχηγοί, που χάθηκαν και αυτοί τόσο  πρόωρα κατά την Επανάσταση, ήσαν οι Ηλίας Μαυρομιχάλης, πρωτότοκος γιος του Πετρόμπεη που έπεσε στα Στύρα Ευβοίας στις 12 Ιανουαρίου 1822, και Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, αδελφός του Πετρόμπεη, που έπεσε στη Σπλάντζα Ηπείρου στις 4 Ιουλίου 1822.

Κλείνοντας το μικρό αυτό αφιέρωμα, στην ιερή μνήμη του Μανιάτη νεκρού αρχηγού, να σημειώσουμε ότι η αδικία σε βάρος του επρόκειτο τελικά να αποκατασταθεί μερικά χρόνια αργότερα, όταν δηλαδή χαρακτηρίστηκε στα 1865 ως οπλαρχηγός δευτέρας τάξεως (Συνταγματάρχης), από την τότε εξεταστική επιτροπή των δικαιωμάτων των αγωνιστών του 1821.

Πηγές – Βιβλιογραφία

– Κων. Λ. Κοτσώνη «Κωνσταντίνος Π. Μαυρομιχάλης», Λακ. Σπουδαί, τ. 10 (1990), σελ. 259 – 275.

– Παναγιώτη Ρόδιου «Κωνσταντίνος Πιεράκος Μαυρομιχάλης», εκ του περιοδικού «Έφορος Στρατιωτικός» εν Ναυπλίω 1835, σελ. 100 – 107, αναδημ. υπό Δ. Βαγιακάκου, Λακ. Σπουδαί, τ.17 (2004), σελ. 343 – 347.

– Σταύρου Γ. Καπετανάκη «Μανιάτες Αγωνιστές του 1821», (εκδ. 2005 – Καλαμάτα), σελ. 222.

– Γ.Α.Κ., Προικοδοτήσεις Φαλαγγιτών, Φ.112.