Μετά την κατάρρευσιν της Ελλάδος – Απρίλιο 1941 – και την εισβολήν των Γερμανοϊταλοβουλγάρων εις το πάτριον έδαφος όλος ο Ελληνικός λαός εις ένα και μόνον σκοπόν απέβλεπεν, πότε θα ανατείλη η ημέρα της απελευθερώσεως.
΄Ολος ο κόσμος της υπαίθρου, και προπάντων της Μακεδονίας, με κίνδυνον της ζωής του από τα τρομοκρατικά μέτρα που είχον εφαρμόσει οι κατακτηταί, εφρόντισε να αποκρύψη οπλισμόν και πολεμοφόδια από τα τοιαύτα, που έγραφαν την σελίδα του Αλβανικού έπους, με την ελπίδα πάντοτε, ότι θε έλθη και πάλιν η ημέρα, διά να δοξασθούν τα τετιμημένα εκείνα όπλα.
Ο Ελληνισμός την εποχήν εκείνην διέτρεχεν τον άμεσον κίνδυνον της εξαφανίσεως του, ιδίως δε εις την Μακεδονίαν, όπου μερικοί Σλαυόφωνοι και Ρουμανόβλαχοι, αμέσως μετά την κατάρρευσιν, εξεδηλώθησαν εναντίον του Ελληνισμού, τινές δε των σλαυοφώνων, αναπετάσαντες σημαίες βουλγαρικές με φωτογραφίες του Βόριδος και με απειλάς ότι «το Ελλάδα πέτανε». Εις την περιοχήν της Δυτικής Μακεδονίας, άρχισαν απειλάς, προ πάντων εναντίον των προσφύγων, εκ Πόντου, και Μ. Ασίας, και απόπειραν καταλήψεως κτημάτων των. Συγκεκριμένως ένα τοιούτον επεισόδιον συνέβη εις το χωρίον Ασβεστόπετρα – Πτολεμαίδος, το οποίον κατοικείται από πρόσφυγας και Μικρασιάτας και εις το οποίον μερικοί γηγενείς σλαυόφωνοι, κατέλαβον αυθαιρέτως εκτάσεις ανηκούσας εις τους πρόσφυγας. Αλλά η Ελληνική ψυχή, ούσα εκ φύσεως αδάμαστος, και προ πάντων το Ποντιακόν στοιχείον, προ μιάς τοιαύτης ενεργείας ενίων, κατ’ εμέ, κακών Ελλήνων, δεν ελύγισεν και αμέσως εκινήθη αστραπιαίως. Επιτροπή προσφύγων παρουσιάσθη εις τον Γερμανόν Φρούραρχον Πτολεμαίδος και εζήτησε παρ’ αυτού να θέση τέρμα εις τον αφηνιασμόν των κακών αυτών Ελλήνων, άλλως θα αναλάβουν μόνοι των την προστασίαν των, εν περιπτώσει αδιαφορίας του. Ο Γερμανός Φρούραρχος επέδειξεν άμεσον κατανόησιν και ενδιαφέρον, και μάλιστα ζωηρόν τοιούτον, και τοιουτοτρόπως, κατ’ αρχήν ετέθη τέρμα εις τας τοιαύτας ενεργείας και εκδηλώσεις των υπέρ της Βουλγαρίας.
Παρά ταύτα όμως διάφορα πρόσωπα, καθοδηγούμενα από τους επί τούτου αφιχθέντας εκ Βουλγαρίας καθοδηγητάς, στρατιωτικούς τε και πολιτικούς, κρυφά και μυστικά απηργάζοντο την διά παντός μέσου εξόντωσιν του Ελληνικού στοιχείου της Μακεδονίας. Τινές των κακών τούτων Ελλήνων, οπλοφορούντες και προσποιούμενοι τον ζωέμπορον ή άλλο κάτι περιεφέροντο εις τα χωριά και επροπαγάνδιζαν εις το να μην υπακούση ο κόσμος εις τας εγκατασταθείσας τότε νομίμως Ελληνικάς Αρχάς, ήτοι Αστυνομίαν, Δικαστήρια κ.λ.π.
Ο ΄Ελλην όμως τολμηρός και θαρραλέος εκ φύσεως, προ πάντων προκειμένου περί των Εθνικών ιδανικών του, παρά τας επικρατούσας τότε συνθήκας, και χωρίς ανωτέραν καθοδήγησιν, αντέδρα σθεναρώς με όλας τας ηθικάς δυνάμεις που διέθετεν εις την τοιαύτην προδοτικήν στάσιν, των ολίγων ευτυχώς, τοιούτων κακών Ελλήνων, προ πάντων δε το Ποντιακόν στοιχείον, το μόνον φόβητρόν των.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ μίαν ομολογίαν του αγαπητού μου φίλου κ. Γεωργίου Γιαννιώτη Δημοδιδασκάλου τότε Πτολεμαίδος, καταγομένου εκ Βλάστη ανθρώπου ακεραίου χαρακτήρος, ζων την εποχήν εκείνην εις την περιοχήν Πτολεμαίδος και παρακολουθών εκ του πλησίον τα τεκμαινόμενα εις βάρος του Ελληνισμού της Μακεδονίας εκ μέρους των Βουλγάρων. Ειπών τα εξής- Ουαί και αλλοίμονον εάν η Μακεδονία δεν εκατοικείτο και από Ποντίους, άλλως, το γηγενές στοιχείον, θα εκάμπτετο ευκόλως και Μακεδονία δεν θα υπήρχε.
Την χαώδη κατάστασιν της εποχής εκίνης, οι κομμουνισταί βοηθούμενοι και από ομοϊδεάτας των σλαυφώνους την εξεμεταλλεύθησαν κατά γράμμα και αμέσως εκινήθησαν επί τη βάσει σχεδιαγράμματος και τοιτουτοτρόπως κατώθρωσαν εν πάση μυστικότητι εντός του έτους 1942 να βάλουν τα θεμέλια της κομμουνιστικής οργανώσεως εις όλα τα χωριά, αποτελουμένης από 2-5 άτομα αποδεδειγμένους κομμουνιστάς και εκεί που δεν υπήρχαν κομμουνισταί εχρησιμοποίησαν ξένους τοιούτους, οι οποίοι λόγω της πείνας του 1941-1942, κατέφυγον εκ των πόλεων εις την ύπαιθρον και οι οποίοι με την σειράν των εμύησαν και άλλους, σχηματίσαντες ούτω τας λεγομένας διάδας, τριάδας κ.ο.κ.
Πολλοί ανήκοντες εις διάφορα Εθνικά δημοκρατικά κόμματα, χωρίς να αντιληφθούν την πλεκτάνην των κομμουνιστών ενεπλάκησαν εις τα δίκτυα των, νομίζοντες ότι επρόκειτο περί πατριωτικής οργανώσεως. ΄Οταν πλέον οι κομμουνισταί έθεσαν τας βάσεις του σκοπού των, αμέσως κατά τα τέλη 1942 εστράφησαν προς τον υπόλοιπον κόσμον, είτε πολιτικοί ήσαν ούτοι, είτε στρατιωτικοί, προ πάντων προς τα δημοκρατικά κόμματα, εντός των πόλεων, και των χωρίων, με το αιτιολογικόν ότι θα πρέπη να οργανωθούν και πολιτικώς και στρατιωτικώς, ώστε μετά την λήξιν του πολέμου και την απελευθέρωσιν της Πατρίδος μας ο λαός να μη βρεθή και πάλιν προ μιάς 4ης Αυγούστου.
Σημειωτέον ότι εις τον Νομόν Κοζάνης οι κινηθέντες διά την σύστασιν τοιαύτης οργανώσεως ήσαν όλοι στελέχη κομμουνιστικά. Αναφέρω τα ονόματα μερικών τοιούτων. 1) Αγαθάγγελος Παραστατίδης, με το ψευδώνυμον (Βογιατζής) εκ Πτολεμαίδος, 2) Μιχαήλ Σουμελίδης εκ Κοζάνης, 3) Κοσμάς Σαββίδης, ψευδώνυμον (΄Αγγελος ή Λεβεντάκος) εκ Σερβίων, 4) Ιωάννης Νάτσος εκ Κοζάνης, 5) Κων/τίνος Σιουρουφίδης εκ Δρεπάνου – Κοζάνης και άλλοι των οποίων τα ονόματα δεν θυμάμαι, χωρίς να υπάρξη κανένας Εθνικόφρων.
Εξ αυτών ο Αγαθάγγελος Παραστατίδης είχε και τον τομέα Μπουτζακίων, προς την πλευράν του όρους Βερμίου, γνωστός και φίλος μου, και το πρώτον δεκαήμερον του μηνός Δεκεμβρίου 1942, ήλθεν εις το χωρίον μου Ρυάκιον και διενυκτέρευσεν εις την οικίαν μου και επειδή εγνώριζε τα δημοκρατικά μου αισθήματα, διότι ανέκαθεν ιδεολογικώς ανήκον εις το κόμμα του αειμνήστου Παπαναστασίου (Αγροτοεργατικόν) και αφού μου ανέπτυξε τους ανωτέρω σκοπούς εζήτησεν να συμμετάσχω και εγώ ενεργώς εις την κίνησιν της οργανώσεως. ΄Οταν δε εγώ του απήντησα ότι πολιτικώς δέχομαι να οργανωθώ, στρατιωτικώς όμως όχι, διότι ο εχθρός είναι ισχυρός και θα εφαρμόση αντίποινα, ούτος μοι απήντησεν ότι, ο εχθρός είναι απησχολημένος εις το ανατολικόν μέτωπον και αι δυνάμεις του είναι ασθενείς. ΄Οταν εγώ του είπα, εάν ο εχθρός θάβλεπε την αδυναμίαν του να επιβληθή, θα επικαλεσθή την αποστολήν βουλγαρικού στρατού προς καταστολήν της στάσεώς μας, ούτος απήντησεν ως εξής :
Μακάρι να έρχεται βουλγαρικός στρατός, διότι ούτος είναι μαζί μας και όλα τα ΕΑΜ Ελλάδος, βουλγαρίας, Σερβίας κ.λ.π. είναι μαζί. ΄Αλλως τε δεν βλέπεις, ο βουλγαρικός στρατός ηρνήθη να πολεμήση εναντίον της Ρωσίας; Η απάντησις τούτου με ενέβαλεν αμέσως εις υπόνοιαν διότι ενώ ήσαν πρόσφατα τα γεγονότα της Δράμας, καθ’ ην υπό των βουλγάρων εσφάγησαν 10.000 ΄Ελληνες, μεταξύ των οποίων επτά συγχωριανοί μου, από τον Πόντον, εκ των οποίων δύο ήσαν εξάδελφοί μου, ούτος τους βουλγάρους τους αποκαλούσεν αδέλφια και δικούς μας και τοιτουτοτρόπως τον επέπεμψα με την παράκλησιν να μην επανέλθη. Πράγματι η κίνησις των ως άνω κομμουνιστών επέτυχε παρασύρας αν όχι όλους τουλάχιστον τα 80 % του δημοκρατικού κόσμου, διά της δημιουργίας παράλληλα της μυστικής οργανώσεως Κ.Κ.Ε. και την τοιαύτην του επικαταράτου ΕΑΜ. Και ιδού το άμεσον αποτέλεσμα.
Εις τας Πόλεις όλοι οι δημοκρατικοί πολιτικοί και κομματάρχαι ανέλαβον υπευθύνους θέσεις στην οργάνωσιν του ΕΑΜ, των οποίων τα ηγετικά στελέχη ήσαν κομμουνισσταί, από τους οργανωθέντας τοιούτους προ ενός περίπου έτους, το ίδιον συνέβη και εις τα χωριά όπου πλέον ανοικτά επροπαγάνδιζον υπέρ του Κ.Κ.Ε. μοιράζοντες κουπόνια εράνου χωριστά του Ε.Α.Μ. και χωριστά του Κ.Κ.Ε. Την εποχήν εκείνην πρωτοβουλία του αειμνήστου Ταγματάρχου Χρήστου Παπαβασιλείου, ο οποίος μετά εν έτος έπεσεν υπό τα δολοφονικά πυρά της ΟΠΛΑ Θεσσαλονίκης έξωθεν της οικίας του και με τους ένθερμους συνεργάτας του 1) τον τότε μόνιμον Ανθ/γόν και ήδη Ταγματάρχην Γεώργιον Παπαδόπουλον – Αμύγδαλα 2) τους αειμνήστους αδελφούς Ανθ/γούς Αριστείδην και Ευστάθιον Ελευθεριάδην από το χωρίον Κλείτος, εκ των οποίων ο Αριστείδης εδολοφονήθη από τους κομμουνιστάς, και άλλους μικρούς αξιωματικούς των οποίων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι συνεστήθη εις την περιοχήν μας η οργάνωσις Υ.Β.Ε. «Υπεράσπισις Βορείου Ελλάδος». Ανωτέρω αναφέρω το όνομα του Ταγματάρχου Χρ.Παπαβασιλείου, διότι εις την περιοχήν μας αυτός ενεφανίσθη και εμύησε τους πολίτας εις την οργάνσσιν Υ.Β.Ε. με συνεργάτας του τους ως άνω αναφερομένους αξιωματικούς.
Οι κομμουνισταί θορυβηθέντες από το σχήμα της οργανώσεως και μη διαθέτοντες ακόμη τα μέσα εξουδετερώσεως της οργανώσεως ταύτης, επεδίωξαν πάση θυσία την οπωσδήποτε συγχώνευσιν όλων υπό την σημαίαν του ΕΑΜ, διότι μια ανεξάρτητος του ΕΑΜ οργάνωσις διοικουμένη από αξιωματκούς θα εματαίωνεν οπωσδήποτε τα σχέδιά των.
Τούτο το επέτυχεν με αλλεπάλληλα συνέδρια, γενόμενα εις τα Γραφεία της Μητροπόλεως Κοζάνης, υπό την Προεδρίαν του Μητροπολίτου Ιωακείμ, του αργότερα, πνευματικού αρχηγού του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, έτσι τον αποκαλούσαν οι κομμουνισταί και ο οποίος είχε γίνει πλέον το πειθήνιον όργανον των κομμουνιστών και πρωτεργάτης της σφαγής πλέον των 500 Εθνικοφρόνων κατά την μάχην βαθυλάκκου 24-11-1944.
Κατ’ αρχήν επήλθεν διαφωνία μεταξύ αφ’ ενός μεν των αξιωματικών εκπροσωπουμένων υπό του αειμνήστου Παπαβασιλείου και αφ΄ετέρου των κομμουνιστών εκπροσωπουμένων υπό του Μιχαήλ Σουμελίδη και του Αγαθαγγέλου Παραστατίδη διά τον τρόπον διοικήσεως και δράσεως των συγκροτηθησομένων ανταρτικών ομάδων. Οι αξιωματικοί ήθελον την διοίκησιν όλων των τμημάτων και με ένοπλον δράσιν μόνον εις την ιταλοκρατουμένην περιοχήν και εν ευθέτω χρόνω εις την τοιαύτην Γερμανοκρατουμένην. Οι κομμουνισταί ήθελον οι αξιωματικοί διοικηταί τμημάτων να τελούν υπό τας διαταγάς των καπιταναίων (κομισαραίοι) και ταυτόχρονον δράσιν εις τας περιοχάς αμφοτέρων των κατακτητών, οι κομμουνισταί κατ΄αρχήν αντέδρασαν και τελικώς εδέχθησαν την γνώμην των αξιωματικών. Τούτο εγένετο αρχάς 1943.
Την εποχήν εκείνην εις την περιοχήν Πενταλόφου – Βοίου – Ιταλοκρατουμένην περιοχήν – συνεκροτήθησαν ανταρτικαί ομάδες υπό την αρχηγίαν του αειμνήστου εφέδρου Ανθ/γου και υπαλλήλου της Εφορίας Νεαπόλεως Θεοδώρου Σιδηροπούλου (ενθέρμου Πατριώτου) γενναίου και τολμηρού, όστις όταν ανεπέταξε την σημαίαν της επαναστάσεως πλέον των 300 ανδρών της περιοχής του έσπευσαν υπό τας διαταγάς του παράλληλα υπήρχον και μικρά συγκροτήματα με αρχηγούς κομμουνιστάς, μεταξύ των οποίων πρωτεύουσαν θέσιν είχεν ο Καθηγητής Φιλολογίας Αλέκος Ρούσος (Καπετάν Υψηλάντης) από την Σιάτισταν. Τα κομμουνιστικά συγκροτήματα προτού προβούν εις καμμίαν ενέργειαν εναντίον των κατακτητών εστράφησαν κατ’ αρχήν εναντίον της διαλύσεως των Ελληνικών Σταθμών Χωροφυλακής διά της προσχωρήσεως εις τους κομμουνιστάς, τους δε αντιδρώντας διοικητάς των τους συνελάμβανον ως δήθεν προδότες και τους εκτελούσαν, ομοίως συνελάμβανον και εξετέλουν τα υγιά στοιχεία κάθε χωρίου και προ πάντων Μακεδονομάχους με το αιτιολογικόν του προδότου, τρομοκρατούντες τοιουτοτρόπως τον Εθνικόφρονα κόσμον.
΄Οταν πλέον επήλθεν η συμφωνία μεταξύ αξιωματικών και κομμουνιστών ως εκπροσώπων του ΕΑΜ ως ανωτέρω γράφομεν απεφασίσθη η σύγκρουσις των ανταρτικών ομάδων εις την Ιταλοκρατουμένη περιοχήν και τοιουτοτρόπως η πρώτη σύγκρουσις με επικεφαλής των ανταρτικών τημάτων επισήμους αξιωματικούς της Φρουράς Κοζάνης, εγένετο κατά την 3ην Μαρτίου 1943 εις το στενόν Σιατίστης «Φαρδύ-καμπος» με μίαν Ταξιαρχίαν Ιταλών και με πρωτοπόρον τον αείμνηστον έφεδρον Ανθ/γόν Θεόδωρον Σιδηρόπουλον, κατά την οποίαν συνελήφθησαν 600 Ιταλοί αιχμάλωτοι και λάφυρα, παντοειδές πολεμικόν υλικόν. Την επιτυχίαν ταύτην οι κομμουνισταί διά της ωργανωμένης προπαγάνδας των και του παρανόμου τύπου «Ο Σμόλιγκας» την διέδιδον ως επιτυχίαν και πρωτοβουλίαν ιδικήν των, ενώ εις την πραγματικότητα αύτη ανήκεν καθ’ ολοκληρίαν εις τους αξιωματικούς και εις τον Εθνικόφρονα κόσμον, ο οποίος όταν είδε την στολήν του ΄Ελληνος Αξιωματικού, έσπευσεν αμέσως υπό τας διαταγάς του.
Μετά την επιτυχή έκβασιν της μάχης Σιατίστης, αξιωματικοί και οπλίται οι κατοικούντες εις την Γερμανοκρατουμένην περιοχήν επανήλθαν εις τους τόπους διαμονής των.
Η Διοίκησις των Ιταλών βαρέως φέρουσα τον εξευτελισμόν που έπαθεν εις το στενόν Σιατίστης και φοβουμένη έτι χειρότερον, εκίνησεν αμέσως από την Λάρισαν μίαν ολόκληρον μεραρχίαν, προς την περιοχήν Βοίου, ίνα διά πυρός και σιδήρου επιβάλη την τάξιν. Σημειωτέον ότι οι Γερμανοί, ουδέν ενδιαφέρον επέδειξαν διά το πάθημα των Ιταλών εις το στενόν Σιατίστης, επιρρίπτοντες την ευθύνην εις την κακήν διοίκησιν των Ιταλικών αρχών της περιοχής εκείνης. Οι κομμουνισταί την νίκην εκείνην της Σιατίστης η οποία καθ’ ολοκληρίαν ανήκεν εις τους Εθνικοφρόνους Αξιωματικούς και οπλίτας, την εξεμεταλεύθησαν αμέσως με όλην την σατανικήν μαεστρίαν και με τας κομμουνιστικάς των οργανώσεςις που διέθετεν εις όλα τα χωριά της υπαίθρου, μόλις επληροφορήθησαν την εκκίνησιν της Ιταλικής Μεραρχίας εκ Λαρίσης, εκάλεσαν τους αξιωματικούς, όπως οργανώσουν δεκαρχίας από τα Γερμανοκρατούμενα χωριά διά να προβάλουν αντίστασιν εις την περιοχήν Σερβίων.
Οι αξιωματικοί όμως αντετάχθησαν εις μίαν τοιαύτην άσκοπον ενέργειαν η οποία θα ήτο επιζήμιος δι’ όλην την περιοχήν, διότι αι δυνάμεις και τα μέσα τα οποία θα διέθετον ήσαν τελείως ανεπαρκή, διά να αντεπεξέλθουν με μίαν ωργανωμένην και εμπειροπόλεμον Μεραρχίαν αφ’ ενός, αλλά και διότι η περιοχή κρούσεως ευρίσκετο εις περιοχήν Γερμανοκρατούμενην, οι οποιοι δεν θα εδίσταζον να προβούν εις αντίποινα. Προ της αρνήσεως των αξιωματικών να αναλάβουν τας ευθύνας μιας τοιαύτης, καταστρεπτικής διά τον τόπον, ενεργείας, οι κομμουνισταί εκινήθησαν αμέσως και διά καταλλήλου προπαγάνδας, εσυκοφάντουν τους αξιωματικούς ως προδότας, Γερμανόφιλους και σαμποτέρ του αγώνος του ΕΑΜ. – Παράλληλα δε διά να δημιουργήσουν κατάστασιν, τρεις ή τέσσαρες κομμουνισταί με επικεφαλής τον κομμουνιστήν Κοσμάν Σαββίδην εκ Σερβίων, ανώτερον κομμουνιστ. στέλεχος, πήγαν και επυρπόλησαν την αφρούρητον ξύλινην γέφυραν Αλιάκμομος – Σερβιών, η οποία ήτο δικαιοδοσία των Γερμανών. – Την ημέραν της ανατινάξεως της γέφυρας – Μάρτιος 1943 – δυνάμεις Γερμανών συνενωθέντων μετά της εκ Λαρίσης αφιχθείσης Ιταλικής Μεραρχίας, προοριζομένης διά την περιοχήν Βόϊου, εις αντίποινα επυρπόλησαν και κατέστρεψαν ολόκληρον την κωμόππολιν Σερβίων, χωρίς να μείνει τίποτε όρθιον.
Οι κομμουνισταί διά να δικαιολογήσουν την δολίαν και παράλογον ενέργειαν των εκ της οποίας ο τόπος των Σερβίων, εκτός της ολοκληρωτικής καταστροφής του, εθρήνησε και πολλά ανθρώπινα θύματα, οι δε επιζώντες άλλοι μεν κατέφυγον συν γυναιξί και τέκνοις εις τα βουνά άλλοι δε εις τα γειτνιάζοντα χωρία, υποστάντες τα πάνδεινα από τας κακουχίας και στερήσεις, ήρχισαν συστηματικήν προπαγάνδαν διά των καθοδηγητών και ινστρουκτόρων των και του παρανόμου κομματικού τύπου των «Ο Σμόλιγκας» εις όλα τα χωρία του Νομού, επιρρίπτοντες την ευθύνην της τοιαύτης καταστροφής εις τους αρνηθέντας να λάβουν μέρος εις την μάχην Σερβίων αξιωματικούς της φρουράς Κοζάνης και τους οποίους ονομαστικώς απεκήρυττον και κατεδίκαζον εις θάνατον ως προδότας του αγώνος. –
Ο μόνος φόβος και τρόμος των κομμουνιστών την εποχήν εκείνην ήτο ως ανωτέρω αναφέρω, ο έφεδρος Ανθ/γός Θεόδωρος Σιδηρόπουλος Πόντιος, κάτοικος Νεαπόλεως, όστις δεν εδίσταζεν ανοικτά να καταφέρεται εναντίον των κομμουνιστών, ο οποίος είχεν υπό τας αμέσους διαταγάς του μίαν υπολογίσιμον δύναμιν εκ 400 περίπου ανδρών, οίτινες είχον τυφλήν υπακουήν εαυτόν και τον ετίμουν και ελάτρευον ως άξιον κατά πάντα αρχηγό των, με έδραν την περιοχήν Πενταλόφου. Σκοπός των κομμουνιστών ήτο η διά παντός μέσου εξόντωσις τούτου και αμέσως εστράφησαν προς αυτόν και διά διαφόρων σατανικών μεθόδων τον παρέσυραν εις μίαν δήθεν φιλικήν συνάντησην με σκοπόν την από κοινού δράσιν των εναντίον του κατακτητού. Ο αείμνηστος Σιδηρόπουλος ένθερμος και φλογερός Πατριώτης, με μόνον σκοπόν του την απελευθέρωσιν της αιμασσούσης κάτω από την τριπλήν κατοχήν Πατρίδος μας ενέδωσε πίστην εις τας κολακευτικάς προτάσεις των κομμουνιστών και ενέπεσεν εις την παγίδα των χωρίς να λάβη τα ενδεικνυόμενα προφυλακτικά και ούτω συλληφθείς αμέσως την πρώτην ημέραν της συναντήσεως των εξετελέσθη, την δε ένοπλον δύναμίν του, άλλους μεν απέλυσεν και άλλους ενέταξεν εις τας υπ’ αυτών δυνάμεις. –
Μετά την διάλυσιν των δυνάμεων Σιδηροπούλου, ελεύθεροι πλέον και κύριοι της καταστάσεως, εστράφησαν εναντίον παντός Εθνικόφρονος στοιχείου αντιδρώντες κατά των σχεδίων των προς πάντων αξιωματικών, Μακεδονομάχων κ.λ.π. τους οποίους συνελάμβανον και τους εξετέλουν με την γνωστήν των πλέον κατηγορίαν του προδότου. Τοιαύτα θύματα των ήσαν 1) Ο Ενωματάρχης Χωρ/κής του Σταθμού Αμυγδάλων…………Γεωργακόπουλος και δύο κάτοικοι του χωρίου των οποίων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι, 2) Ηλίας Κουντουράς, Μακεδονομάχος εκ Βλάστης, 3) Μάντζιος, Ταγματάρχης, 4) Πόρτης Ταγ/χης, 5) Μπουλογιάννης Υπολγός, 6) Αγγελόπουλος Ανθ/στής Χωρ/κής και άλλους των οποίων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι. Οι υπόλοιποι αξιωματικοί της στρατιωτικής διοικήσεως Κοζάνης, μετά τας εκτελέσεις των ανωτέρω αξιωματικών και την διά του τύπου των κομμουνιστών καταδίκην τούτων εις θάνατον ως προδοτών, εγκατέλειψαν την Κοζάνην και έφυγαν άπαντες διά Θεσ/νίκην. Οι κομμουνισταί ελεύθεροι πλέον άρχισαν ανοικτήν προπαγάνδαν διά την επικράτησιν του κομμουνισμού, ενώ ο εθνικόφρων κόσμος εις την ύπαιθρον αγωνιούσε διά την τελείως αδράνειαν τόσον των αξιωματικών όσον και των εθνικοφρόνων Πολιτικών μη γνωρίζων που να κλίνη την κεφαλήν. –
Προ της καταστάσεως ταύτης, προτού οι αξιωματικοί της Κοζάνης αναχωρήσουν εις Θεσ/νίκην, επιτροπή αποτελουμένη εκ 1) του Συγγραφέως, 2) του αείμνηστου Ιωάννου Παραχρίδου, 3) του Αποστόλου Μεντεσίδη και 4) του Χρήστου Καλοχωριού, κατοίκων Αγίου Δημητρίου, ως αντιπρόσωποι της περιοχής Μποτχακίων μετέβημεν εις Κοζάνην προς συνάντησιν των αξιωματικών διά να εκθέσωμεν την επικρατούσαν εις τα χωριά μας κατάστασιν, και την αγωνίαν του κατά πάντα Εθνικόφρονος κόσμου.
Η συνάντησις εγένετο την παραμονήν των Βαΐων του έτους 1943 εις τα Γραφεία της Στρατιωτικής Διοικήσεως Κοζάνης, τα οποία ευρίσκοντο απέναντι της τότε και ήδη Νομαρχίας Κοζάνης. Κατά την συνάντησιν παρόντες ήσαν οι κάτωθι αξιωματικοί τους οποίους ενθυμούμαι :
1) Λαλόπουλος Ανδρέας, Αντ/ρχης, 2) Παπαβασιλείου Χρήστος Ταγ/ρχης, 3) Χατζής Δημήτριος Ταγ/ρχης, 4) Σιακαβάρας Δημήτριος Ταγ/ρχης, 5) Δρακουτός…………Ταγ/ρχης, 6) Μουμουζάς Ιωάννης Λοχαγός, 7) Βενιζέλος Γκάτζουρας Λοχαγός και άλλοι κατώτεροι αξιωματικοί των οποίων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι.
Κατ’ αυτήν εγένετο η εξής διαλογική συζήτησις.
Κυριάκος Ιορδανίδης εκ Ρυακίου Κοζάνης είπε : Κύριοι ερχόμεθα ως αντιπρόσωποι της περιοχής μας διά να σας κατατοπίσωμεν επί της επικρατούσης καταστάσεως εις την περιοχήν μας. Οι κομμουνισταί ενεργούν ανοικτήν προπαγάνδαν επιβολής του κομμουνισμού και καταφέρονται εναντίον σας ως καταπροδόσαντες τον αγώνα, διότι αρνείσθε να συμμετάσχητε μαζί των, ο εθνικόφρων κόσμος αγωνιά και δεν γνωρίζει τι πρέπει να κάμει, είσθε οι φυσικοί ηγέται του λαού και πρέπει να τεθήτε επικαφαλής του άλλως η αδιαφορία σας πιθανώς να παρασύρη τον κόσμον προς το μέρος των κομμουνιστών, Κατ’ εντολήν της περιοχής μας ήλθαμεν να σας ζητήσωμεν να μας στείλητε αξιωματικούς διά να προλάβουν και οργανώσουν τον κόσμον επί εθνικών βάσεων, άλλως η ευθύνη σας θα είναι μεγάλη και η ζημία διά την Εθνικήν ιδέαν ανεπανόρθωτος.
Πρώτος έλαβε τον λόγον ο αγαπητός μου καθ’ όλα και φίλος μου Ταγ/χης τότε Χατζής είπων τα εξής : Να αναλάβητε μόνοι σας να οργανωθήτε και όταν θα έχειτε αξιόλογον ένοπλον δύναμιν να μας ειδοποιήσητε να σας στείλωμεν αξιωματικούς. «Άκουσον! άκουσον! ούτε λίγο ούτε πολύ ζητούσαν από ημάς τους απλούς χωρικούς να οργανώσωμεν ενόπλον δύναμιν.
Κυριάκος Ιορδανίδης. Κύριε, ημείς είμεθα απλοί πολίται και δεν έχομεν το κύρος και την δυνατότητα να παρασύρωμεν τον κόσμον, όταν δεν έχομεν μαζί μας τουλάχιστον στρατιωτικούς, σείς όμως έχετε υποχρέωσιν ως εκ της θέσεώς σας να προστατεύσητε τον κόσμον και το Έθνος ολόκληρον, διά να μην παρασύρεται εις τα δίκτυα των κομμουνιστών άλλωστε οι περισσότεροι ημών υπηρέτησαν υπό τας διαταγάς σας τόσον εν ειρήνη όσον και εις πολέμω και σας γνωρίζουν και τους γνωρίζετε και θα σας ακολουθήσουν. Κινηθήτε αμέσως διότι μεθαύριον θα είναι αργά. Και η ζημία διά την Εθνικήν υπόθεσιν ανεπανόρθωτος. Εξ άλλου εαν θα επικρατήσουν, οι πρώτοι που θα σφάξουν θα είσθε σείς. Κατόπιν τον λόγον έλαβεν ο αείμνηστος Ταγ/ρχης Παπαβασιλείου Χρήστος, ο οποίος ενθουσιασθείς από τα ωραία λόγια μας, προχώρησε μπροστά μου, άρπαξε το χέρι μου, και σφύγκοντος τούτο είπε τα εξής : Εάν θα στείλωμεν αξιωματικόν θα είσθε εις θέσιν να θέσητε εις την διάθεσιν τουλάχιστον 100 ενόπλους άνδρας; Απήντησα ότι θα είμαι πάντοτε εις διάθεσίν σας.- Κλίνω το γόνυ ευλαβώς εις μνήμην του, διότι το λέγω, το πιστεύω και θα το διαλαλήσω εφ’ όρου ζωής μου ότι εάν υπήρχαν μερικοί ακόμη τοιούτοι αξιωματικοί ανώτεροι εις την Κοζάνην, η κατάστασις θα ήτο πολύ διαφορετική, δυστυχώς ήτο μονάς, και ουδείς εκ των συναδέλφων του ενεπνέεται από τα αυτά αισθήματα, εξαιρέσει μικρών μόνον αξιωματικών, και τοιουτοτρόπως απογοητευμένοι από την παθητικήν στάσιν των αξιωματικών μας επανήλθομε εις το χωρίον μας.
Την μεθεπομένην Μεγάλην Δευτέραν 1943 όλοι οι ως άνω αναφερθέντες Αξιωματικοί είτε ομού είτε μεμονομένως, εγκατέλειψαν την Κοζάνην και προς ασφάλειαν των έφυγαν διά Θεσ/νίκην αφήσαντες την εθνικήν συνείδησιν της υπαίθρου έρμαιον εις χείρας των κομμουνιστών…………………. Την εποχήν εκείνην εις την περιοχήν Ζαρκαδόπετρας, έδρα μία εντελώς ανεξάρτητος Εθνική ομάς δυνάμεως περίπου 30 ανδρών, υπό την αρχηγίαν του αείμνηστου Μιχαήλ Παπαδόπουλου (Μιχάλαγα) και με υπαρχηγούς του τους γενναίους και ενθέρμους Πατριώτας Μιχαήλ Πεχλιβανίδην από το χωρίον Σκάφη και Πέτρον Πεχλιβανίδην από το χωρίον Λεύκαρα και με οπλίτας από τα χωριά Σκάφη, Λεύκαρα και Ίμερα, Οι κομμουνισταί μετά την εκτέλεσιν των αξιωματικών Μόντσιου, Πόρτη, Μπαλογιάννη, Σιδηροπούλου, Αγγελοπούλου κ.λ.π. και την διάλυσιν της δυνάμεως Σιδηροπούλου εστράφησαν εναντίον του Μιχάλαγα διά να διαλύσουν και αυτόν, αφού προηγουμένως, κατόπιν πολλών ενεργειών των δεν κατόρθωσαν να τον προσεταιρισθούν, και μίαν ημέραν του Μαρτίου 1943, εν συγκρότημα κομμουνιστών ενόπλων (λέγω συγκρότημα διότι την εποχήν εκείνην έτσι αποκαλούσαν τα ένοπλα τμήματα) ενώ στην πραγματικότητα ήσαν τα εκτελεστικά αποσπάσματα, αποτελούμενον από 25-30 ενόπλους, ακολουθούμενοι και από επτά πολιτικά ανώτερα στελέχη του ΕΑΜ αν όχι καθ’ ολοκληρίαν, τουλάχιστον κατά το πλείστον σλαυόφωνοι, μεταξύ των οποίων και ο περιβόητος Τερπόφσκυ, κατευθύνθησαν προς την περιοχήν Λευκάρων με σκοπόν την σύλληψιν και διάλυσιν της δυνάμεως Μιχαήλ Αγά. Ο αείμνηστος Μιχάλαγας ειδοποιηθείς από πράκτοράς του διά την σχεδιαζομένην εναντίον του επίθεσιν, εφρόντισε και έλαβε τα κατάλληλα προφυλακτικά μέτρα, και τοιουτοτρόπως αντί να πέση αυτός εις την ενέδραν των κομμουνιστών, κατάφερε και συνέλαβεν αιχμαλώτους, τους ακολουθούντας την ένοπλον ομάδα των κομμουνιστών, επτά πολιτικούς ηγέτας και ανώτερα στελέχη του ΕΑΜ, οίτινες συνωδεύοντο υπό ενός συνοδού ονόματι, αν δεν απατώμαι, Νικόλαος ή Κόλλες Κερασίδης υπεύθυνος ΕΑΜ Ν. Κοζάνης. Αμέσως (ο Μιχάλαγας) Μιχαήλ Παπαδόπουλος διά συνδέσμου ανέφερεν εις την Στρατιωτικήν Διοίκησιν Κοζάνης την γενομένην σύλληψιν των κορυφαίων, ως άνω, κομμουνιστών ζητών πληροφορίας διά την μέλλουσαν τύχη των. Από την Διοίκησιν Κοζάνης έλαβεν απάντησιν την άμεσον παραπομπήν των εις ειδικόν ανταρτοδικείον, με την κατηγορίαν της δολοφονίας των αξιωματικών Μάντζιου κ.λ.π. Πράγματι ο Μιχαήλ Αγάς συνεκρότησεν ανταρτοδικείον υπό την Προεδρείαν του αείμνηστου Παπα-Ιωάννου Ιερέως του χωρίου Ίμερα, το οποίον τους κατεδίκασεν εις θάνατον και τους εξετέλεσαν αμέσως εις αντίποινα των επτά δολοφονηθέντων αξιωματικών διά τουφεκισμού. Η είδησις της εκτελέσεως των επτά κορυφαίων ηγετικών στελεχών του ΕΑΜ διεδόθη αστραπιαίως εις όλα τα χωριά και οι κομμουνισταί πενθούσαν διά την τοιαύτην απώλειαν την οποίαν θεωρούσαν δυσαναπλήρωτον. Και ενώ οι κομμουνισταί έκλαιον, ο Εθνικόφρων κόσμος ενεθαρρύνετο κάπως, ελπίζων ότι κάποτε επί τέλους θα ξυπνήσουν από τον λήθαργον οι εθνικόφρονες ηγέται και προ πάντων οι αξιωματικοί.
Μετά την αναχώρησιν των αξιωματικών εκ Κοζάνης εις Θεσ/νίκην Μάρτιος 1943 ο εθνικόφρων κόσμος, παρά τας πιέσεις των κομμουνιστών, και τα τρομοκρατικά μέτρα που εφήρμοζεν ο κομμουνισμός, δεν εκάμφθη, τηρήσας στάσιν παθητικήν απέναντί των, με την ελπίδα πάντοτε ότι κάποτε θα ίδουν τους φυσικούς αρχηγούς να ηγούνται τούτου.-
Τον Ιούνιον 1943 εις Θεσσαλονίκην συνεκροτήθη σύσκεψις των αξιωματικών της περιοχής Κοζάνης, Εδέσσης και Κιλκίς υπό την Προεδρίαν του τότε Συνταγματάρχου Χρυσοχόου και απεφασίσθη η επανίδρυσις της οργανώσεως Π.Α.Ο. – Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις – εις την οποίαν, ενώ έλαβον γνώσιν διά λόγους ανεξαρτήτους θελήσεώς μου δεν ηδυνήθην να λάβω μέρος από τον Νομόν Κοζάνης ως πολίτης, ευρέθη μόνον ο απεσταλμένος του Μιχαήλ Αγά ο Πέτρος Πεχλιβανίδης από το χωρίον Λεύκαρα. Τρείς ημέρας μετά την σύσκεψιν εκείνην, κατέβηκα εις Θεσσαλονίκην και συνάντησα τον κ. Λαλόπουλον Ανδρέαν Αντ/χην εις την οδόν Εγνατίας εντός του Ζαχαροπολαστείου κάποιου Τούρκου ή Σέρβου, το όνομα του οποίου δεν ενθυμούμαι και ο οποίος Λαλόπουλος μου επληροφόρησεν ότι ετέθησαν τα θεμέλια της Νέας Οργανώσεως ΠΑΟ και ότι σε λίγες ημέρες, κατά διαταγήν τιυ Καΐρου θα ανέβουν ένοπλα τμήματα εις Βέρμιον και ότι αποκαθισταμένων τούτων θα αρχίσουν και ρίψεις εφοδίων εκ μέρους της συμμάχου Αγγλίας. Η χαρά μου ήτο απερίγραπτος και ενώ ευρισκόμην εις την αλωνιστικήν μου μηχανήν εις την περιοχήν Γιαννιτσών μόλις επληροφορήθην την άνοδον ενόπλων τμημάτων εις Βέρμιον 13-8-1943 εγκατέλειψα εργασίαν και μηχανήματα και ανεχώρησα διά Κοζάνην.-
Διοικηταί των ενόπλων τμημάτων ήσαν διά μεν την πλευράν της Εδέσσης ο Ταγ/χης τότε κ. Σαρρής, ο, και αργότερα μετά την απελευθέρωσιν εκλεγείς Βουλευτής και υπουργός του κόμματος Γονατά, διά δε την πλευράν της Κοζάνης ο αείμνηστος Ταγ/χης Παπαβασιλείου Χρήστος, με δύναμιν περί τους 110 αξιωματικούς και οπλίτας, διά δε την Πιέρια ο τότε Λοχαγός Μυτιληνάκης ……….. εκ Μ. Ασίας. οι πλαισιώσαντες τον Παπαβασιλείου αξιωματικοί ήσαν 1) ο τότε Ανθ/γός και ήδη Ταγ/χης Παπαδόπουλος Γεώργιος εξ Αμυγδάλων – Εορδαίας 2) ο τότε Ανθ/γός και ήδη Ταγ/χης Δεμίρης Γεώργιος εκ Γαλατινής, 3) ο αείμνηστος τότε Ανθ/γός Ελευθεριάδης Ευστάθιος εκ του χωρίου Κλείτος, 4) ο Ανθ/γός Παπαγεωργίου από την Χαλκιδικήν όστις αργότερον εδολοφονήθη από τους κομμουνιστάς, 5) Κάποιος Ανθ/στής Σακελλαρίου αγνώστου μοι καταγωγής ο οποίος ύβρισεν και εξέσχισεν βουλγαρικήν σημαίαν και κάποιος Γυμνασιάρχης Δρακόπουλος από την Τρίπολιν και πολλαί Ενωμοτάρχαι, Υπενωμοτάρχαι και Χωρ/κες, των οποίων τα ονόματα δεν γνωρίζω. Οπλαρχηγοί ήσαν ο αείμνηστος Μιχαήλ Παπαδόπουλος (Μιχαήλ Αγάς) και ο Φραγκίσκος Κολάρας (Καπετάν Κολάρας) από την Καστοριάν.- Η κομμουνιστική ηγεσία κατ’ αρχήν εθορυβήθη, διότι έβλεπε το ρεύμα των χωρικών ήτο με το μέρος της Π.Α.Ο. και εκινήθησαν με όλα τα σατανικά μέσα που διέθετον να σαμποτάρουν και διαλύσουν την Π.Α.Ο. διά διαφόρων πρακτόρων των φθάσαντες μέχρι σημείου να προδόσουν εις τους Γερμανούς και τας θέσεις της Π.Α.Ο.- Παράλληλα επεδίωξαν συμφωνίαν συνεργασίας και από κοινού δράσιν εναντίον του Κατακτητού, με απώτερον σκοπόν να συγκρατήσουν διαρροήν των παρασυρθέντων εις αυτούς εθνικοφρόνων και τοιουτοτρόπως υπέγραψαν πράγματι πρωτόκολλα συνεργασίας, τα οποία ετοιχοκολλήθησαν εις τα χωρία της περιοχής Βερμίου. Μετά παρέλευσιν μιας εβδομάδος περίπου οι κομμουνισταί ηθέτησαν την γενομένην συμφωνίαν συνεργασίας, και ήρχισαν τα μεν τμήματα να εκβιάζουν να εγκαταλείψουν το Βέρμιον, ως περιοχήν του ΕΑΜ εναντίον δε των Πολιτικών οπαδών της Π.Α.Ο. να ασκήσουν τρομοκρατίαν διά συλλήψεων κ.λ.π. Εις την περιοχήν μας συνέλλαβον τότε τον ιατρόν του Αγροτικού Ιατρείου Σοφουλάρ Ιωάννην Παπαγιαννόπουλον και τον έφερον τότε Ανθ/γόν και ήδη Ταγ/χη Γεροντίδην, κάτοικον Σοφουλάρ.
Εις την περιοχήν Εδέσσης τα τμήματα Σαρρή τα διέλυσαν αμέσως, το τοιούτον όμως διά τα τμήματα Παπαβασιλείου, θα ήτο δύσκολον, αν μη αδύνατον, διότι περιοχή Μπουτσακίων, απ’ άκρον εις άκρον ήτο υπέρ της Π.Α.Ο. και όλοι επερίμεναν να τελειώσουν τας γεωργικάς των εργασίας, διά να ενταχθούν πλέον εις τα ένοπλα τμήματα, καθώς και η περιοχή Βαθυλάκκου τα 90% ήσαν υπέρ της Π.Α.Ο.-
Το γεγονός τούτο στεναχωρούσεν πολύ την ηγεσίαν του Εαμοκομμουνισμού, η οποία επεδίωκε διά παντός μέσου την εξόντωσιν της δυνάμεως ταύτης και δεν άργησε να το επιτύχη. Ιδού λοιπόν επί του προκειμένου εκείνα τα οποία εξ ιδίας αντιλήψεως γνωρίζω.
Μετά την διάλυσιν των Τμημάτων Σαρρή, ο αείμνηστος Παπαβασιλείου έχων τα νώτα του εκτιθεμένα πλέον, προς ασφάλειαν των τμημάτων του μετεκινήθη από το Βέρμιον και εγκατέστησε το Στρατηγείον του εις Ζαρκαδόπετρα τόπος ασφαλής, διότι γύρω όλα τα χωριά ήσαν φιλικά προς αυτόν.- Την τροφοδοσίαν των τμημάτων μεταξύ και άλλων ανελάβομεν προσωπικώς τόσον εγώ όσον και ο αείμνηστος Ιωάννης Παρχαρίδης από τον Άγιον Δημήτριον, και μίαν ημέραν του πρώτου 10ημέρου του μηνός Σεπτεμβρίου 1943, μετά των ζώων μου συνοδευομένων υπό του υιού μου Δημητρίου ηλικίας τότε 20 ετών απέστειλα διάφορα τρόφιμα μεταξύ των οποίων καπνόν και σαγαρόχαρτα εις το χωρίον Αυλίαινα όπου ευρίσκοντο τα τμήματα του Παπαβασιλείου. Την αυτήν ημέραν ο αείμνηστος Παπαβασιλείου με ειδοποίησεν με τον υιό μου ότι να μην συνεχίσω αποστολήν τροφίμων καθ’ όσον προσωρινώς διά λόγους σκοπιμότητος θα μετακινούντο τα τμήματα, εν αναμονή νεωτέρας ειδήσεώς του, και ότι κάτι τυριά και βούτυρα που είχαν αγοράσει από τους κτηνοτρόφους Βαρδανίκαν και Κόκκοραν να τα παραλάβω και να τα κρατήσω στο σπίτι μου.
Η είδησις της μετακινήσεως των τμημάτων Παπαβασιλείου διεδόθη αστραπιαίως από τους κομμουνιστάς, διότι εξ ημών των συμπαθούντων ουδείς γνωρίζαμεν τους λόγους της μετακινήσεως, νομίζοντες ότι αύτη θα ήτο προσωρινή και εντός της περιοχής, ενώ οι κομμουνισταί διέδιδον μετά χαράς την διάλυσιν των Εθνικών Τμημάτων. Ιδού όμως τι συνέβη, ως αργότερον επληροφορήθην από τον αείμνηστον Παπαβασιλείου, μετά του οποίου είχον αρρήκτους δεσμούς.
Την ημέραν της αναχωρήσεως των τμημάτων της Π.Α.Ο. από την Ζαρκαδόπετραν ελήφθη διαταγή του Αντ/ρχου Λαλόπουλου Ανδρέα, ως αρχαιότερου αξιωματικού και Διοικητού της Στρατιωτικής Διοικήσεως Κοζάνης, υπό τας διαταγάς του οποίου υπήγοντο τα τμήματα της Π.Α.Ο. εν τη οποία έλεγε, ότι οι Γερμανοί έλαβον γνώσιν της θέσεως των τμημάτων, και ετοιμάζονται να τα κτυπήσουν και διέταζε τον Διοικητή Παπαβασιλείου να μετακινηθή αμέσως προς την περιοχή του Κιλκίς, όπου δέον να ενωθή με τα τμήματα του …… – Τσαμαλούγκα. Τούτο και εγένετο. Και αντί να κυνηγώνται από Γερμανούς εκυνηγήθησαν από ομάδας των Ελασιτών με επικεφαλής τον Καπετάν Κολοκοτρώνη, Διοικητήν μετέπειτα του 16ου Συν/τος ΕΛΑΣ Βερμίου. Ο δε κ. Λαλόπουλος αφού εξεδίωξε τα τμήματα από την περιοχήν Κοζάνης την επομένην ή την μεθεπομένην, αφού παρέσυρε και τον αείμνηστον Ανθ/γό Γεώργιον Σιακαβάραν, τον παρέλαβε μαζί του με σκοπόν δήθεν να μεταβούν εις την Ήπειρον προς συνάντησιν του αειμνήστου Στρατηγού Ναπ. Ζέρβα.
Μόλις ούτοι εξήλθον της Πόλεως Κοζάνης συνελήφθησαν από ενόπλους των κομμουνιστών μετά των οποίων ασφαλώς προηγήθη συννενόησις και μεταφέρθησαν προς την περιοχή Γρεβενών. Κατά θετικάς πληροφορίας ο αείμνηστος Σιακαβάρας αντιληφθείς την πλεκτάνην που τον έστησαν ο κ. Λαλόπουλος, απεπειράθη να δραπετεύση αλλά πυροβοληθείς υπό των ενόπλων συνοδών του εφονεύθη, ο δε κ. Λαλόπουλος μετεφέρθη εις το αρχηγείον των ελασιτών όπου δήθεν κατεδικάσθη εις θάνατον αλλά δεν εξετελέσθη, εις ανταμοιβήν πάντοτε, κατά την γνώμην μου και την τοιαύτην συναδέλφων του, διά την προδοσίαν που έκαμεν, εκδιώξας δολίως και προς όφελος των κομμουνιστών τα τμήματα της Π.Α.Ο.- Την γνώμην μου ταύτην ενισχύει έτι πρισσότερον και κατά μίαν συζήτησιν γενομένην το 1945 εντός της οικίας του Ιωάννου Μάτσου, κομμουνιστού, κατοίκου Κοζάνης και ηγετικόν στέλεχος κατά την οποίαν ούτος κυνικότατα ωμολόγησεν ότι ο κ. Λαλόπουλος ενέργησεν κατ’ εντολήν του Ε.Α.Μ. και ότι πολλοί αξκοί της Κοζάνης, μεσολαβήσει του ιδίου και άλλων παραγόντων του ΕΑΜ, ετήρησαν παθητικήν στάσιν απέναντι της Οργανώσεως Π.Α.Ο.-
Τα τμήματα Παπαβασιλείου καταδιωκόμενα από τους ελασίτας μετά κόπων και βασάνων, ευτυχώς εντελώς άθικτα, έφθασαν εις Κιλκίς και ηνώθησαν με τα τοιαύτα του Μήτσου, σημερινού ανωτέρου Διοικητού Χωρ/κής Θεσσαλονίκης, τον οποίον εύχομαι να ιδώ και Στρατηγόν, και εις τας 11 Οκτωβρίου 1943 οι κομμουνισταί αφού συνεκέντρωσαν μίαν δύναμιν πλέον των 800 ανδρών, συνεκρούσθησαν με τα τμήματα της Π.Α.Ο.- Εις την μάχην εκείνην οι κομμουνισταί, καίτοι είχον διπλασίας ίσως και τριπλασίας δυνάμεις, από της Π.Α.Ο., υπέστησαν μεγάλας απωλείας.
Μετά το τέλος της μάχης, δυστυχώς επήλθεν ρήξις, μεταξύ αξιωματικών και Οπλαρχηγών, και πολλοί αξιωματικοί εγκατέλειψαν τα τμήματα και κατέφυγον εις Θεσσαλονίκην.
Προ της δημιουργηθείσης καταστάσεως, ο Μιχάλης Παπαδόπουλος (Μιχάλαγας) με μίαν δύναμιν τριάκοντα ανδρών εκ της περιοχής Βαθυλάκκου και Πατριώται του, όλοι από τον Πόντον, με κίνδυνον της ζωής των τόσον από τους Γερμανούς όσον και από τους κομμουνιστάς, κατώρθωσε να φθάση σώος εις την περιοχήν Ζαρκαδόπετρα και να στήση εκεί το αρχηγείον του – Νοέμβριος 1943 – οι κομμουνισταί γνωρίζοντες καλώς ότι η περιοχή Βαθυλάκκου – Λευκάρων – κατοικείτο από πρόσφυγας Ποντίους, πατριώτας του Μιχαήλ Αγά και συμπαθούντες τον αγώνα του και φοβούμενοι τυχόν ανασύνταξιν των δυνάμεών του, κατ’ αρχήν εκινήθησαν διά διαφόρων μεσαζόντων προσώπων φιλικώς προσκειμένων εις τον Μιχαήλ Άγα, όπως προσχωρήση ούτος εις το ΕΑΜ υποσχόμενοι τίτλους και οφφίκια, ενώ ο πραγματικός σκοπός των ήτο, να τον εξοντώσουν, όπως συνέβη και με τον αείμνηστον Σιδηρόπουλον διότο δι’ αυτούς την εποχήν εκείνην, κάθε άλλη οργάνωσις αντίθετος με αυτούς – ίσον ματαίωσις των μελλοντικών των προβλέψεων.
Όταν παρά τα αλλεπάλληλα φιλικά διαβήματά των απέτυχον να προσεταιριθούν τον Μιχαήλ Αγά, τότε πλέον εστράφησαν εναντίον του με ένοπλα τμήματα προς διάλυσιν και εξόντωσίν του. Η μικρά όμως εκείνη δύναμις των 30 ανδρών βοηθούμενη ακόμη και από τις γυναίκες των, μεγάλη όμως εις την ψυχήν, όλοι Πόντιοι, πεπειραμένοι δι’ ανταρτικούς αγώνας, από τα χρόνια της σκλαβιάς του Πόντου, ευκόλως δεν ελύγιζε και αι αλλεπάλληλοι επιθέσεις των κομμουνιστών εναντίον της, περισσότερον ετόνωσαν το ηθικόν της παρά να καμφθή.
Εις μίαν επίθεσιν των κομμουνιστών εναντίον της δυνάμεως αυτής, Ιανουάριον 1944, με δύναμιν πλέον των 500 μονίμων και δεκαρχιών ανταρτών, οι κομμουνισταί συναπεκόμισαν πλέον των είκοσι σκοτωμένων και τραυματιών, την επίθεσιν εκείνην ενήργησεν ο καπετάν Υψηλάντης (Αλέκος Ρούσος εκ Σιατίστης Καθηγητής), όστις πνέων μένεα διά την αποτυχίαν του και επιστρέφων, διερχόμενος από το χωρίο Άγιος Θεόδωρος – Πολυμύλου, νύκτα επυροβόλησε με αυτόματα όπλα εναντίον ενός διερχομένου αυτοκινήτου Ελληνικού, φονεύσας τον οδηγόν αυτού ονόματι ……… Ψαλλίδας από την Κοζάνην και τραυματίσας ετέρους δύο. Αλλά όπως θα ξεύρουν οι αναγνώσται, οι κομμουνισταί διά των πρακτόρων των, οι οποίοι είχαν διεισδύσει και ως διερμηνείς, εις τα κατά τόπους Γερμανικά Φρουραρχεία, επρόδωσαν την τοποθεσίαν των τμημάτων Μιχαήλ Αγά εις τους Γερμανούς, με σκοπόν των την οπωσδήποτε διάλυσίν των. Παράλληλα διά να τρομοκρατήσουν την Εθνικόφρονα παράταξιν άρχισαν, τας συλλήψεις μεταξύ των Εθνικοφρόνων της περιοχής Μπουτσακίων και δη των ζωηρότερων και επικινδύνων δι’ αυτούς ούτω την 25 Ιανουαρίου 1944 ημέραν Τρίτην και ώραν 2 μεταμεσονύκτιον, εκτελεστικό απόσπασμα της περιοχής Βερμίου, δυνάμεως 12-15 ανδρών, αποτελούμενον από έμπειρα κομματικά κομμουνιστικά στελέχη και με επικεφαλής των εκ Σερβιών καταγόμενον Κοσμάν Σαββίδην ανώτερον στέλεχος του Κ.Κ., ήλθον εις το χωρίον Ρυάκιον, διά τη σύλληψιν 1) του υποφαινομένου, 2) του Ανδρέα Μισαηλίδη, 3) του Ιωάννου Μουροξίδη, κατοίκων Ρυακίου και 4) του Ιωάννου Παρχαρίδη, κάτοικου Αγίου Δημητρίου, ως στοιχείων αντιδραστικών και επικινδύνων διά τον αγώνα των. Σημειωτέον ότι μέχρι την εποχήν εκείνην τα ΕΑΜ και των δύο χωρίων, Αγίου Δημητρίου και Ρυακίου, ουδεμίαν δράσιν είχον την οποίαν αδράνειαν απέδιδον εις την παθητικήν στάσιν των ανωτέρω. Διά την παθητικήν στάσιν ταύτην ο υποφαινομένος τρεις φοράς επέρασε από ολομέλειαν των κομμουνιστών παρόντος και του ιδίου. Τον σκοπό της σύλληψίς μας ευτυχώς κάποιος από το Ρυάκιον ονόματι Βασίλειος Ταρνανίδης, έσπευσε αμέσως με πάσαν μυστικότητα, να μας διαβιβάση, διότι συνέπεσεν να ευρίσκεται και αυτός παρών όταν απεφασίσθη η σύλληψις ημών εν στενώ κύκλω κομματικής συνεδριάσεως (αχτιδική) γενομένης εντός του χωρίου Ρυακίου και εις την οικίαν του Γεωργίου Ιωακειμίδου και τοιουτοτρόπως ελάβομεν τα κατάλληλα προφυλακτικά μέτρα.
Το εκτελεστικόν απόσπασμα ήλθεν νύκτα εις το Ρυάκιον και ο επικεφαλής τούτου Κοσμάς Σαββίδης, λόγω της προσωπικής φιλίας που είχαμε ήλθε νύκτα και ώραν 3ην περίπου μεταμεσονύκτιον εις την οικίαν μου και με διάφορα προσχήματα διά να με παρασύρη έξω της οικίας μου ίνα ευκόλως και αθορύβως προβή εις την σύλληψιν εμού και δι’ εμού κατόπιν εις την σύλληψιν των ομοχωρίων μου Ανδρέα Μισαηλίδη και Ιωάννου Μουρουζίδου και εν συνεχεία δι’ ημών τον εξ Αγίου Δημητρίου Ιωάννην Παρχαρίδην. Τον δόλιον σκοπόν του Κοσμά Σαββίδη αντελήφθην και διά του στόματος της συζύγου μου ελάμβανε την απάντηση ότι δεν μένω εις το σπίτι, αλλά μένω έξω και δεν γνωρίζει που ακριβώς. Όταν ο Κοσμάς Σαββίδης αντελήφθη ότι ήτο αδύνατο διά του τρόπου τούτου να επιτύχη του σκοπού του, διέταξε το απόσπασμα το οποίον είχε τοποθετήση μακράν της οικίας μου να αποχωρήση, και να πηγαίνη να συλλάβη τον Ιωάννην Παρχαρίδην με ρητήν εντολήν ότι τυχόν αντίδρασις προβαλλομένη εκ μέρους τούτου, να εκτελεσθή επί τόπου.-
Η ώρα 9η το πρωΐ της 26-1-1944 η σύλληψις του Παρχαρίδη εγένετο άνευ αντιστάσεως, ούτε εκ μέρος του ιδίου, αλλ’ ούτε και εκ μέρους των κατοίκων του χωρίου, οίτινες απαθείς παρηκολούθησον την σύλληψιν και απαγωγήν του. Η σύζυγος του αειμνήστου Παρχαρίδη προ της αδιαφορίας των συγχωριανών της έσπευσεν αμέσως εις το Ρυάκιον, απέχον περί τα 300 μέτρα από του Αγίου Δημητρίου, και μας ειδοποίησεν διά την γενομένην σύλληψιν.- Την ιδίαν ώραν ο υποφαινόμενος μετά των Ανδρέα Μισαηλίδη, Ιωάννου Μουρουζίδου και Κων/τίνου Σαββουλίδου, οπλισθέντες μετέβημεν εις τον Άγιον Δημήτριον και με την απειλήν αντιποίνων, εις βάρος των εαμοκομμουνιστών εζητήσαμεν την άμεσον απελευθέρωσιν του συλληφθέντος Παρχαρίδη.- Η ανταρσία εκείνη, εν ώρα μεσημβρίας εις το κέντρον ενός χωρίου εκ 400 και πλέον οικογενειών, έπεσε σαν κεραυνός επί των εαμιτών, αλλά και ο Εθνικόφρων κόσμος ήτο σαν αποσβολωμένος, διότι εγένετο εις εποχήν που το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ ήτο παντοδύναμον. Προ της στάσεως ταύτης ο διοικητής του εφεδρικού ΕΛΑΣ Μιχαήλ Αποστολίδης, στέλεχος κομμουνιστικόν κάτοικος Αγίου Δημητρίου, προσβληθείς, διέταξεν αμέσως ομάδες του εφεδρικού ΕΛΑΣ διά την άμεσον κύκλωσιν και σύλληψιν ημών. Πολλοί τούτων εδίστασαν διότι ευνοούσαν την κίνησιν ημών, οι συμπαθούντες όμως εκινήθησαν αμέσως. Αντιληφθέντες εγκαίρως τας προθέσεις των, απεσυρθήκαμεν αμέσως προς την πλευράν του Ρυακίου διά να αποφύγωμεν τον εγκλωβισμόν μας εντός του Αγίου Δημητρίου που θα εσήμαινε την εξόντωσίν μας. Αλλα δεν προλάβαμε να φθάσωμεν εις τα Νεκροταφεία του χωρίου μας, αντελήφθημεν μίαν ομάδα Ελασιτών διερχομένην καθέτως προσπαθούσα να προλάβη κύκλωσιν. Όταν είδον ότι δεν θα προλάβουν την κύκλωσιν, άρχισαν να μας πυροβολούν εξ αποστάσεως πλέον των 300 μέτρων διά να μας καθηλώσουν και επιτύχουν του σκοπού των. Τον σκοπόν των τούτον διεγνώσαμεν εγκαίρως, ακροβολισθέντες και ημείς, αρχίσαμε το τουφεκίδι εκατέρωθεν. Οι κάτοικοι αμφοτέρων των χωρίων Αγίου Δημητρίου και Ρυακίου ακούσαντες τους πυροβολισμούς, έσπευσαν αμέσως εις τον τόπον της συμπλοκής και διά της μεσολαβήσεώς των προσωρινώς απεφεύχθη αιματοχυσία. Κατ’ αυτήν και εξ αποστάσεως πλέον μετά των υπευθύνων του ΕΛΑΣ αμφοτέρων χωρίων, εζητήσαμεν από αυτούς την άμεσον απελευθέρωσιν του συλληφθέντος και απαχθέντος εις άγνωστον διεύθυνσιν Ιωάννου Παρχαρίδου, διά τον οποίον, οι υπεύθυνοι του τόπου, εδήλουν τελείαν άγνοιαν γενομένης τηε συλλήψεως δήθεν υπό ξένων στοιχείων και ότι μετά την απελευθέρωσιν του Παρχαρίδη θα απεφασίζαμεν την από κοινού μελλοντικήν στάσιν μας, τόσον απέναντι του ΕΑΜ όσον και απέναντι της οργανώσεως Μιχαήλ Αγά. Τεθέντων των τοιούτων όρων, η παραμονή μας ήτο αδύνατο και η ζωή μας επισφαλής, αναγκαστικώς με κίνδυνον της ζωής μας, τόσο από τους Εαμίτας όσον και από τους Γερμανούς εν ώρα μεσημβρίας της 26ης Ιανουαρίου 1944 περάσαμεν προς την περιοχήν του Μιχαήλ Αγά διασχίζοντες τον Δημόσιον δρόμον Κοιλάδος. Στα ξημερώματα της 27ης Ιανουαρίου 1944 μετά κόπων και βασάνων, λόγω της κρατούσης χειμερινής κακοκαιρίας, εφθάσαμεν στο Βαθύλακκο όπου παρουσιασθήκαμε εις τον οπλαρχηγόν του Μιχαήλ Αγά παλαιόν φίλον μου Πρόδρομον Γεωργιάδην, από τον οποίον ετύχαμεν ευμενούς περιποιήσεως. Τον συλληφθέντα Παρχαρίδην τον οποίον είχον μεταφέρει εις το χωρίον Ερμακιά (Φραγκότσι), τόπος εξοντώσεως και εκτελέσεως παντός αντιδρούντος εθνικόφρονος στοιχείου μετά των τεθέντων, ως άνω, όρων, τον επανέφεραν εις τον τον Άγιον Δημήτριον όπου δικαζόμενος ως προδότης του αγώνος του Ε.Α.Μ. υπό του Λαϊκού Δικαστηρίου ηθωώθη. Η αθώωσις του Παρχαρίδου ήτο σκόπιμος και παραπλανιτική δι’ ημάς, τους στασιάσαντας και καταφύγοντος εις Βαθύλακκον. Και επειδή εφοβούντο ότι θα εγινόμεθα οπωσδήποτε η αιτία επαναστάσεως ολοκλήρου της περιοχής Μπουτσακίων εναντίον του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, οπότε θα ενισχύοντο αι δυνάμεις του Μιχαήλ Αγά και η διάλυσις τούτων θα ήτο δύσκολος αν μη αδύνατος διά τούτο επεστράτευσαν όλους τους προς ημάς φιλικώς προσκείμενους, όπως πάση θυσία μας επαναφέρουν πίσω εις το χωριό όπου ασφαλώς μας περίμενε η Δαμόκλειος σπάθη της ΟΠΛΑ. Τοιαύτα μεσολαβήσαντα πρόσωπα ήσαν 1) Μιχαήλ Σαλιβαράς από Τετράλοφον, 2) Κοσμάς Σαββίδης, Σερβία, 3) Ιωάννης Χαλκίδης, Πολύμυλος, 4) Ιωάννης Μάτσος, Κοζάνη, 5) Θεόδωρος Θεοδωρίδης, Αμύγδαλα, απάντων στελεχών του Κ.Κ. Επίσης διά την επάνοδόν μας εμεσολάβησεν και ο εκ Κοζάνης Διομήδης Βασιλειάδης Τεχνικός Υπάλληλος της Μ.Υ.Νομαρχίας – Κοζάνης στέλεχος του Κ.Κ.Ε. Και όταν αι προσπάθειαι των ανωτέρω απέβησαν άκαρποι, έστειλαν μίαν Επιτροπήν από το χωριό Άγιος Δημήτριος και Ρυάκιον, υποσχόμενοι ασφάλειαν της ζωής μας και αποδοχήν όλων των τεθέντων παρ’ ημών όρων, δηλαδή τοι λοιπού δεν θα επιτραπή εις ξένους να εισέρχωνται εις τα χωριά μας και ότι κάθε απαίτησις των ανταρτικών ομάδων αμφοτέρων των παρατάξεων, θα γίνη δι’ ενός συνδέσμου των. Όλαι αι ανωτέρω ενέργειαι των κομμουνιστών εις έναν και μόνον απόβλεπον, το πως να μας βάλουν στο χέρι διά να μας εξοντώσουν αμέσως. Τον σκοπόν των τούτων εμπιστευτικώς τον ωμολόγησεν ο Ιωάννης Μάτσος εκ Κοζάνης και Κων/νος Ζουρουφίδης εκ Δρεπάνου, στελέχη αμφότερα του Κ.Κ. και καθοδηγηταί της αλληλεγγύης της περιοχής εκείνης, εις τον Θεόφιλον Παπαθεοφίλου, κάτοικον Αγίου Δημητρίου, όστις απελάμβανε της εμπιστοσύνης των, ενώ ούτος, και φίλος μας ήτο αλλά και εις την παράταξιν μας ψυχή τε και σώματι ανήκε, ο οποίος αμέσως δι’…… εμπίστου του προσώπου μας ειδοποίησε διά τους δολίους σκοπούς των κομμουνιστών, ίνα μη παραπλανηθώμεν από τας υποσχέσεις των διαφόρων προσώπων και επανέλθωμεν εις το χωριό, όπου μας επερίμενε η χαντζάρα της ΟΠΛΑ.
Τον αείμνηστον Παρχαρίδην μετά την αθώωσίν του τον είχαν υπό παρακολούθησιν και την νύκτα εις το σπίτι του έμενε επί τούτου ένας του συλλαβόντος τούτον εκτελεστικού αποσπάσματος. Και επειδή η απόφασίς μας διά την επάνοδόν μας εις το χωριό ήτο ανέκλητος, ταυτοχρόνως και η ζωή του Παρχαρίδη παρά την αθώωσίν του ήτο επισφαλής, δι’ αυτό από τον Βαθύλακκον εστείλαμεν μίαν ομάδα ενόπλων εις το χωρίον Κοιλάδα, από δε την κοζάνην εστείλαμεν τον μαθητή Γυμνασίου Ιωάννην Μεντεσίδην υιόν του ακραιφνούς φίλου μας Αποστόλου Μεντεσίδου από τον Άγιον Δημήτριον όστις ειδοποίησεν καταλλήλως τον Παρχαρίδην και νύκτα της 28ης Ιανουαρίου 1944, ενώ ο επιτηρών τον Παρχαρίδην αντάρτης εκ Παντοκώμης Γεώργιος Τερενίδης εκοιμάτο, ο Παρχαρίδης εξελθών εκ του όπισθεν της οικίας του παράθυρον, ενωθείς μετά του Χαραλάμπους Καβαλίδη και Αποστόλου Μεντεσίδη, κατήλθεν εις Κοιλάδα, όπου τον παρέλαβον αι αφιχθείσαι επί τούτου εκεί ένοπλοι ομάδες του Μιχαήλ Αγά. Προ της τοιαύτης ενεργείας μας οι κομμουνισταί εξαγριωθέντες και προς πρόληψιν εξεγέρσεως εναντίον των ολοκλήρου της περιφερείας, η οποία ήτο πλέον οφθαλμοφανής την 29ην Ιανουαρίου 1944 με μίαν δύναμιν ογδοήκοντα περίπου ενόπλων ανδρών εκ του εφεδρικού ΕΛΑΣ των χωρίων Ακρινή, Άγιος Δημήτριος και Ρυακίου και με επικεφαλής τους Κοσμάν Σαββίδην εκ Σερβιών και τον Διοικητήν του εφεδρικού ΕΛΑΣ Μιχαήλ Αποστολίδην, εκύκλωσαν το χωρίον Κοιλάδα και κατ’ αρχήν προέβησαν εις την σύλληψιν του δημοδιδάσκαλου κ. Αποστόλου Λαπαρίδου και εκείθεν προχώρησαν προς τον Συν/σμόν Αμυγδαλιά, διά να συλλάβουν και τον τότε Πρόεδρον της Κοινότητος Κοιλάδος Μιχαήλ Πενλίδην. Ευτυχώς όμως την νύκταν εκείνην εις την οικίαν του Προέδρου έμενε μία ομάδα ενόπλων του Μιχαήλ Αγά η οποία αιφνιδιάσασα τους κομμουνιστάς διά κεραυνοβόλου επιθέσεις της, δι’ αυτομάτων όπλων, τους διέλυσεν εντελώς, εγκαταλείψαντες και τον όμηρον των δημοδιδάσκαλον Λαπαρίδην.
Κατόπιν των ενεργειών τούτων των κομμουνιστών όλη η περιοχή εξιγέρθη εναντίον των και την 2αν Ιανουαρίου 1944 εξέσπασεν η επανάστασις των Εθνικοφρόνων της περιοχής Μπουτσακίων εναντίον του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ με τα εξής ενόπλουε δυνάμεις : 1) Άγιος Δημήτριος Ακρινύ 80 οπλίται 160 οπλίται, 3) Κλείτος 120 οπλίται, 4) Ρυάκιον 38 οπλίται, 5) Τετράλοφος 30 οπλίται, 6) Σοφουλάρ 40 οπλίται, 7) Κοιλάδα 80 οπλίται, προσχωρήσαντες εις την Εθνικήν Οργάνωσιν Ε.Ε.Σ. «Εθνικός Ελληνικός Στρατός» του Μιχαήλ Αγά, η οποία κατείχε την περιοχήν Βαθυλάκκου Ζαρκαδόπετρας. Την επανάστασιν των Μπουτσακίων επηκολούθησε και η τοιαύτη της περιοχής Καραγιανίων και εν συνεχεία και μέρος των χωρίων της περιοχής Πτολεμαΐδος με επικεφαλής τον Φραγκίσκον Κολάραν (Καπετάν Κολάρας), πλην του χωρίου Πελαργός το οποίον επαναστάστησεν πολύ ενωρίτερον, υπό την εμπνευσμένην ηγεσίαν του γίγαντος εις ψυχήν και σώμα, του φλογερού και ενθέρμου Πατριώτη Αλέκου Τσακίρογλου.
Με την επανάστασιν ταύτην εδημιουργήθη πλέον ζήτημα στρατιωτικής και Πολιτικής ηγεσίας.
Παρά τας εκκλήσεις όμως και παρακλήσεις του Γενικού Αρχηγού Μιχαήλ Αγά και των λοιπών αρχηγών προς τους αξιωματικούς, πολιτικούς και κομματάρχας της περιοχής και Πόλεων όπως πλαισιώσουν τας Εθνικάς δυνάμεις εν όψει και της προβλεπόμενης καταρρεύσεως των κατακτητών, ίνα ο τόπος μετά την απελευθέρωσιν μη βρεθή κάτω από την στιγνήν τυρανίαν του σλαυοκομμουνισμού, τούτο εστάθη αδύνατον, εξαιρέσει μεμονωμένων αξιωματικών κάτω του βαθμού του Λοχαγού και τινών πολιτικών μετρημένων στα δάκτυλα.
Κατόπιν της επιδειχθείσης αδιαφορίας, των ως άνω παραγόντων, συνεκροτήθη μία σύσκεψις εις την εν Κοζάνη οικίαν του Γεωργίου Ελευθεριάδη ήδη μονίμου Λοχαγού, κατά την οποίαν συνεζητήθη ο τρόπος της διοργανώσεως των τμημάτων και κυρίως το ζήτημα το πως να αποφευχθή οδιμέτωπος κίνδυνος των τμημάτων ΕΑΜ Γερμανών, και κυρίως το ζήτημα των Γερμανών. Εις την σύσκεψιν εκείνην έλαβον μέρος 1) ο Γεώργιος Ελευθεριάδης ήδη Λοχαγός μόνιμος, 2) ο αείμνηστος μόνιμος τότε Ανθ/γός Λεωνίδας Ιωαννίδης, κάτοικος Βατολάκκου, 3) ο έφεδρος Ανθ/γός αείμνηστος Θεόδωρος Αδαμόπουλος, εκ Τσοτυλίου, 4) ο αείμνηστος Δικηγόρος Χαρίσιος Τανής, 5) ο Ανθ/γός Χωρ/κής Γεώργιος Μουσούρης, 6) ο αείμνηστος Δικηγόρος Παναγιώτης Δαδούλης, 7) ο ιατρός Σαρρής Γεώργιος, 8) ο υποφαινόμενος και 9) ο αείμνηστος Ιωάννης Παρχαρίδης, εξ Αγίου Δημητρίου και τινές άλλοι των οποίων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι.
Μετά την σύσκεψιν εκείνην ελήφθη απόφασις, όπως ο Γενικός αρχηγός Μιχαήλ Αγάς. έλθη μέσω τρίτων εις επαφήν μετά των Γερμανικών Αρχών και τους αναπτύξη την απόφασιν ημών, ότι ο Γερμανικός Στρατός ή ούτος ή άλλως εφόσον θα φύγη από την Ελλάδα, και διά να μην μείνη ο τόπος έρμαιον πλέον εις χείρας των κομμουνιστών τους οποίους και αυτοί πολεμούν, να μας αφήσουν ελεύθερους εκ μέρους των διά να μπορέσωμεν να αντιμετωπίσωμεν τους κομμουνιστάς.
Την συννενόησιν αυτήν ο Μιχαήλ Αγάς την επέτυχεν μέσω ενός εμπόρου εκ Θεσ/νίκης Φωτιάδου ονομαζομένου και Πατριώτου του Μιχαήλ Αγά εκ Πόντου, όστις παρουσιάσθη εις τον Διοικητήν του Αιγαίου Στράκ ονομαζόμενον και ο ποίος ως επληροφορήθην μεταπολεμικώς, τότε ήτο πράκτωρ στην Ιντέλιτσες – Σύρβις.
Ο Στράκ εδέχθη την πρότασιν του ως άνω Φωτιάδου, υπό τον όρον ότι εις την περιοχήν των Εθνικών ομάδων Ε.Ε.Σ. ουδείς Γερμανός θα προσεβάλλετο.- Μετά την εξασφάλισιν της ανοχής ταύτης των Γερμανών το Αρχηγείον του Μιχαήλ Αγά από την Ζαρκαδόπετραν μετεφέρθη εντός της πόλεως Κοζάνης.
Η Σύνθεσις της Οργανώσεως ήτο ως κάτωθι :
1) Γενικός Αρχηγός Μιχαήλ Παπαδόπουλος (Μιχαήλ Αγάς)
2) Στρατιωτικός Διοικητής Δεμίρης Βασίλειος Λοχαγός
3) Στρατιωτικός Υποδιοικητής Ιωαννίδης Λεωνίδας Ανθ/γός
4) Υπαρχηγός Γεώργιος Ελευθεριάδης
5) Διευθυντής του Β’. Γραφείου Θεόδωρος Αδαμόπουλος
6) Πολιτικοί Σύμβουλοι ήσαν : 1) Χαρίσιος Τανής, Δικηγόρος, 2) Παναγιώτης Δαδούλης, Δικηγόρος, 3) Παύλος Τσακιρίδης, ήδη Βουλευτής, 4) Ιωάννης Σταμπουλίδης καθώς και ο Δ/ντής του Τύπου η «Πατρίς».
Οπλαρχηγοί από την Διοίκησιν ωρίσθησαν οι κάτωθι προσωρινώς :
1) Γεωργιάδης Πρόδρομος εκ Βαθυλάκκου, εις την περιοχήν Βαθυλάκκου.
2) Ιορδάνης Κασιερής (Καπετάν Χασερής) με τμήματα προσερχόμενα ως επί το πλείστον εκ της περιοχής Δράμας και τοιαύτα της περιοχής Σπάρτης και Λευκάρων.
3) Ευστάθιος Κωνσταντινίδης εξ Ιμέρων, εις την περιοχήν Ιμέρων.
4) Μιχαήλ Πεχλιβανίδης εις την περιοχήν Σκάφης – Αυλίαινας – Σοφουλάρ και Τετραλόφου.
5) Αχιλλεύς Τριανταφυλλίδης εκ Κοιλάδος εις την περιοχήν Καραγιαννίων.
6) Κυριάκος Ιορδανίδης εκ του χωρίου Ρυακίου, εις την περιοχήν Ρυακίου, Αγίου Δημητρίου, Ακρινής και Κλείτου, με Στρατιωτικόν Διοικητήν τον ήδη Λοχαγόν Ιωάννην Νταβίτη.
7) Παντελής Κυριακόπουλος (Καπετάν Παντελής) εις την περιοχήν Δρεπάνου, Μελισσίων, Κοίλων και Μαυροδενδρίου.
Προ της δημιουργηθείσης καταστάσεως και εν όψει της καταρρεύσεως των Γερμανών, οι κομμουνισταί βλέποντες ότι η οργάνωσις Ε.Ε.Σ. οπωσδήποτε θα φέρη προσκόμματα εις τα μελλοντικά των σχέδια, αμέσως εκινήθησαν με όλας τας δύναμεις που διέθετον, μόνιμα και εφεδρικά τοιαύτα εκ της περιοχής Βέροιας, Ναούσης, Εδέσσης και με μόνιμον ορμητήριον το χωρίον Ερμακιά, ευρισκόμενον εις τους πρόποδας του Βερμίου, άρχισαν με δυνάμεις τεραστίας, να επιτίθενται εναντίον των οργανωθέντων και οπλισθέντων χωρίων βοηθούμενοι και από τους εντός των χωρίων τούτων ευρισκόμενους οπαδούς των, σφάζοντες, καίοντες, καταστρέφοντες και λεηλατούντες παν ότι εύρισκον είτε κινητόν είτε ακίνητον, προς τρομοκράτησιν των. Πρώτος στόχος των ήτο το χωρίον Πελαργός όπου εις μίαν επίθεσίν των άφησαν επί τόπου 32 νεκρούς εκ των οποίων επτά καπεταναίοι, εκεί εφονεύθη και ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Καρασαρλίδης, δημοδιδάσκαλος εκ του χωρίου Διαβατό – Βεροίας. Την επίθεσιν εκείνην εντός ολίγων ημερών επηκολούθησε δευτέρα και τελευταία επίθεσις με τα αυτά αποτελέσματα διότι η υπό την ηγεσίαν του γίγαντος και φλογερού Έλληνος οπλαρχηγού Αλέκου Τσακίρογλου, όλες αι επιθέσεις των προσέκρουσαν εις την γρανιτώδη άμυναν των αμυνομένων διά τα εθνικά ιδεώδη.
Ύστερα από το πάθημά των οι κομμουνισταί μέχρι τέλους έπαυσαν πλέον να ενοχλούν τον Πελαργόν, αν και τούτο ευρίσκετο σχεδόν μεμονομένον και εις τους πρόποδας του Βερμίου.
Το χωρίον τούτο και εις τον συμμοριτοπόλεμον, υπό την ηγεσίαν του ιδίου αρχηγού, δεν προσεβλήθη ποτέ, διότι οι συμμορίται εγνώριζον καλώς ποιοί το υπεράσπιζαν και ουδέποτε το ενόχλησαν. Δεύτερος στόχος των κομμουνιστών ήτο το χωρίον Κλείτος όπου αφού κατέκαψαν και ελεηλάτησαν όλας τας περιουσίας των εθνικοφρόνων, κατέσφαξαν και γυναικόπαιδα και γέρους. Τρίτος στόχος η Ακρινή και τέταρτος στόχος ο Άγιος Δημήτριος και Ρυάκιον, από τα οποία εκτός των καταστροφών που επροξένησαν διά της πυρπολήσεως περιουσιών, παρέλαβον και πλέον των 6.000 προβάτων και 1.000 μεγάλων ζώων, σφάξαντες εντός του χωρίου Αγίου Δημητρίου γέρους, γυναίκες και παιδιά ανερχόμενους εις 14, μεταξύ των οποίων και ένα κουφάλαλον. Προ της δημιουργηθείσης καταστάσεως η Διοίκησις ηναγκάσθηκε ν’ αλλάξη σχέδιον αμύνης, διά της δημιουργίας κινητών αποσπασμάτων, ώστε ο εχθρός να μην γνωρίζη τον τόπον και διαμονήν των ενόπλων τμημάτων. Η τακτική αυτή επέτυχε πλήρως, διότι οι κομμουνισταί μη γνωρίζοντες, που θα υπάρχη αντίστασις, έπαυσαν πλέον να επιτίθενται εναντίον των χωρίων. Τοιαύτα τμήματα ήσαν τα εξής :
1) Τμήμα Κλείτου δυνάμεως 160 ανδρών με αρχηγόν τον Ευστάθιν Κωνσταντινίδην και υπαρχηγόν τον αείμνηστον Θεόφιλον Χατζηκώσταν, κατοίκων Κλείτου, και Στρατιωτικόν Διοικητήν τον μόνιμον τότε Λοχίαν και ήδη Λοχαγόν Γεώργιον Τσανίδην, άνδρα γενναίον, ψυχομένον και άξιον καθ’ όλα.
2) Τμήμα Βερμίου δυνάμεως 110 ανδρών με αρχηγόν τον Κυριάκον Ιορδανλιδην με υπαρχηγόν τον Θεόδωρον Αρμπατζήν από το χωρίον Ακρινή ο οποίος παρά τα 61 χρόνια του, παντού επολέμησεν σαν λεοντάρι και με Στρατιωτικόν Διοικητήν τον τότε μόνιμον Λοχίαν και ήδη Λοχαγόν Δημοσθένην Τσιότην και με διμοιρίτας τον Ανδρέα Μισαηλίδην, Χαράλαμπον Καβακίδην και Κων/νον Κοκκινίδην.
3) Τμήμα Κοιλάδος δυνάμεως 120 ανδρών με αρχηγόν τον Αχιλλέα Τριφυλλίδην κάτοικον Κοιλάδος, άνδρα νέον 21 ετών τότε, παληκάρι στην ψυχήν ριψοκίνδυνος και τολμηρός στας αποφάσεις του, ούτος υπήρξε το φόβητρον των κομμουνιστών, πρώτος αντάρτης της ΠΑΟ από όλην την περιοχήν πολεμήσασας και εις την μάχην του Κιλκίς 11 Οκτωβρίου 1943, με υπαρχηγόν του τον Μιχαήλ Παπαδόπουλον από την Κοιλάδα και Στρατιωτικόν Διοικητήν τον τότε μόνιμον Ανθ/γόν και ήδη Ταγ/ρχην Μίχον Παντελήν εκ Σερρών.
4) Τμήμα Ζαρκαδόπετρας δυνάμεως 80 ανδρών με αρχηγόν τον πρωτοπαλλήκαρον του Μιχαήλ Αγά Πεχλιβανίδην Μιχαήλ και υπαρχηγόν τον Αριστείδην Πεχλιβανίδην. Ο Μιχαήλ Πεχλιβανίδης είναι ο πρώτος που συμμετέσχεν εις τα πρώτα τμήματα του Μιχαλ Αγά, πολεμίσας και εις την μάχην του Κιλκίς 11-10-1943, λαβών μέρος εις την σύλληψιν και εκτέλεσιν των επτά κορυφαίων ηγετών του ΕΑΜ Μάρτιος 1973 εις αντίποινα των δολοφονηθέντων αξιωματικών Μάντζιου, Σιδηρόπουλου κ.λ.π. Ούτος και κατά τον συμμοριτοπόλεμον κατετάγη εθελοντής έφεδρος ενωμμοτάρχης, και ως τοιούτος εκράτησεν μέχρι τέλους απρόσβλητον τον μόνον Σταθμόν Χωρ/κής Τετραλόφου, καίτοι οι συμμορίται επανειλημμένως απεπειράθησαν να τον διαλύσουν.-
5) Τμήμα Δρεπάνου και Μαυροδενδρίου δυνάμεως 200 ανδρών με αρχηγόν τον αείμνηστον Παντελήν Κυριακόπουλον (Καπετάν Παντελής) με υπαρχηγούς τον Λεόντιον Καλαμαράν από το Δρέπανον και Ζαχαρίαν Γρηγοριάδην από το χωρλιον Μαυροδένδρι. Ο Καπετάν Παντελής υπήρξεν ο φόβος και ο τρόμος των κομμουνιστών κατά τον συμμοριτοπόλεμον ως φεδρος Ανθ/στής Χωροφυλακής, ηγείτο ανεξαρτήτου αποσπάσματος, αποτελούμενον από πρωτοπαλλήκαρα του κατά την κατοχήν, δώσας σωρείαν μαχών με τους συμμορίτας, προσφέρας μεγίστας υπηρεσίας διά την κινδυνεύουσα τότε Πατρίδα μας. Ούτος απέθανεν πάμπτωχος αφήσας σύζυγον και τρία τέκνα, ο δε Δήμος Κοζάνης τιμής ένεκεν διά τας προσφερθείσας υπηρεσίας του, ανέλαβεν όλα τα έξοδα της κηδείας του, την δε σωρόν του ηκολούθησαν όλαι αι Πολιτικαί και Στρατιωτικαί Αρχαί της Κοζάνης, το φέρετρόν του μέχρι της τελευταίας κατοικίας του μετεφέρθη από τους ενόπλους συναδέλφους και συμπολεμιστάς του, Κυριάκον Ιορδανίδην, Ευστάθιον Κων/νίδην, Αχιλλέα Τριανταφυλλίδην και Πρόδρομον Γεωργιάδην, εμπνευσμένον επικήδειον λόγον εξεφώνησεν ο Λοχαγός Ελευθεριάδης Γεώργιος, αναφερθείς εις τους Εθνικούς αγώνας του από την Μικράν Ασίαν μέχρι της αιωνίας κατοικίας του.
Η ως άνω τακτική των κινητών αποσπασμάτων, ετηρήθη εις όλα τα Εθνικώς οργανωμένα χωρία και τοιουτοτρόπως έπαυσε πλρον η νυκτερινή επίθεσις των κομμουνιστών.
Η τελευταία επίθεσις των κομμουνιστών εις την περιοχήν Μποτσακίων ήτο η 6η Αυγούστου 1944 εναντίον του χωρίου Κλείτου. Κατά την ημέραν εκείνην τα τμήματα της περιοχής απουσίαζον εις άλλον Τομέα, και εντός του χωρίου υπήρχε μία δύναμις 28 ανδρών με επικεφαλής τον υπαρχηγόν αείμνηστον Θεόφιλον Χατχηκώσταν, όστις την αυτήν ημέραν μαχόμενος υπέρ πίστεως και Πατρίδος έπεσε υπό τα ύπουλα δολοφονικά πυρά των κομμουνιστών. Η ύπαρξις μικράς δυνάμεως εντός του χωρίου επροδόθη από τους επιτοπίους κομμουνιστάς και μία δύναμις του εκ 250 ανδρών με επικεφαλής τον Καπετάν Μαύρον (Χρίστος Παλαμάς) εκ Ναούσης, ξημερώματα της 6-8-44 επετέθη εναντίον της ως άνω μικράς μεν εις αριθμόν, μεγάλης όμως στην ψυχήν δυνάμεως.
Ο αγών εκείνος ήτο άνισος, πλην όμως οι υπερασπισταί του χωρίου αμύνθησαν με πείσμα και αυτοθυσίαν, προξενήσαντες εις τον εχθρόν μεγάλας απωλείας, εώς ότου κατέφθασαν εκ των πέριξ χωρίων διάφορα αποσπάσματα δι’ ενίσχυσίν των.- Ο απολογισμός της μάχης εκείνης ήτο, επτά νεκροί ημέτεροι, μεταξύ των οποίων και ο επικεφαλής αείμνηστος Θεόφιλος Χατζηκώστας του δε εχθρού πλέον των 80 νεκρών και τραυματιών, εκ των οποίων 28 νεκροί έμειναν εντός του χωρίου, τα πτώματα των οποίων μεταφέρθησαν και ενταφιάσθησαν εις την διασταύρωσιν οδού Πτολεμαΐδας – Ποντοκώμης.
Κατόπιν επηκολούθησεν επίθεσις των κομμουνιστών εντός του Αυγούστου 1944 εναντίον του χωρίου Βαθυλάκκου με δυνάμεις πλέον των 3.000 ανδρών με αντικειμενικόν σκοπόν την διάλυσιν και τρομοκρατίαν των, η πρώτη των επίθεσις τους εστοίχισεν μεγάλας απωλείας. Βαρέως φέροντες την αποτυχίαν των, εντός μιας εβδομάδος ενήργησεν και δεύτερον επίθεσιν με έτι μεγαλυτέρας δυνάμεις, και πάλι αποτυχόντες, υπέστησαν ακόμη περισσοτέρας απωλείας εις την μάχην της δευτέρας επιθέσεως. Εφονεύθη κατ’ αυτήν και ο κομμουνιστής καπετάν ατρόμητος (Θωμάς Πικάνος) από την Νάουσαν, του συγκροτήματος Καπετάν Ακρίτα.- Οι κομμουνισταί απεπειραθέντες, πάση θυσία, να παραλάβουν το πτώμα του, το οποίον ήτο εκτεθειμένον εις τα πυρά των ημετέρων, άφησαν ετέρους πέντε νεκρούς.-
Την εποχήν εκείνην ενώ οι Γερμανοί υποχωρούσαν ανενόχλητοι οι κομμουνισταί, με τας τεραστίας δυνάμεις και μέσα που διέθετον, ούτε καν απόπειραν έκαμαν να κτυπήσουν έστω έναν Γερμανόν, και όλη η δράσις των εστράφη εναντίον των τμημάτων μας, τα οποία εφρόντιζαν πάση θυσία να διαλύσουν, ίνα μετά την αποχώρησιν των Γερμανών, ελεύθεροι πλέον και άνευ ενόπλου αντιδράσεως, προχωρήσουν προς τον σκοπό των, δηλαδή της μπολσεβικοποιήσεως της Ελλάδος.
Μετά την αποχώρησιν των Γερμανών εκ Κοζάνης 28-10-1944 όλη η δύναμις της Οργανώσεως Ε.Ε.Σ. ανερχόμενη εις 5.000 περίπου άνδρας μετά των αξιωματικών και Οπλαρχηγών των συνεπτήχθη εις την περιοχήν Βαθυλάκκου – Ζαρκαδόπετρας, εν αναμονή διαταγών της ΚυβερνήσεωςΠαπανδρέου διά να καταθέση τα όπλα, ως είχεν υπ’ αυτής ορισθή η 10-12-1944,-
Οι επικεφαλείς των τμημάτων μόνιμοι αξιωματικοί ήσαν οι εξής :
1) Γεωργαλάς …………. Ταγματάρχης του Μηχανικού.
2) Δεμίρης Βασίλειος
3) Σιδηρόπουλος Παύλος Ανθ/γός ήδη Ταγματάρχης
4) Ξυπόλυτος Ιωάννης Υπομ/ρχος Χωρ/κής
5) Μουσούρης Ανθ/ρχός
6) Αδελφοί Καρδακαίοι, ο εις Ανθ/γός και ο έτερος Ανθ/στής (τα ονόματα των δεν ενθυμούμαι).
7) Πεχλιβάνης ……………… Ανθ/στής του στρατού
8) Νταβίτης Ιωάννης Ανθ/γός, ήδη Λοχαγός Δημοδιδάσκαλος και
9) Φάνης Σκούρτης εφ. Ανθ/γός, Δημοδιδάσκαλος
Υπαξιωματικοί Μόνιμοι :
1) Δημοσθένης Τσιόρης ήδη Λοχαγός
2) Κώστας Διαμαντής ήδη Λοχαγός
3) Γεώργιος Τσανίδης ήδη Λοχαγός
4) Αντώνιος Πούλας ήδη Ταγ/ρχης
5) Κάργατζης Αναστάσιος τότε ενωμοτάρχης Χωρ/κής και ήδη Μοίαρχος εν Πολεμική διαθεσιμότητα, λόγω τραύματος του ενός οφθαλμού του κατά τον συμμοριτοπόλεμον και μερικοί υπαξιωματικοί ακόμη, των οποίων τα ονόματα δεν ενθυμούμαι.
Έδρα Διοικήσεως ήτο το χωρίον Πατρανά επί της Δημοσίας οδού Κοζάνης – Σερβιών.- Το πρώτον 10ήμερον του μηνός Νοεμβρίου 1944 Άγγλοι Αξιωματικοί ήλθον με δύο αυτοκίνητα εις το αρχηγείον μας και παρέλαβον όλους τους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς μονίμους και εφέδρους 28 τον αριθμόν, εν πλήρει μυστικότητα και εν αγνοία τόσον των κομμουνιστών όσον και των τμημάτων μας και διά μέσου Καλαμπάκας, τόσους μετέφερον εις Αθήνας.
Οι μόνοι οι οποίοι ηρνήθησαν να τους ακολουθήσουν ήσαν οι αείμνηστοι αδελφοί Καρδακαίοι και Πεχλιβάνης Γ., τους οποίους οι κομμουνισταί μετά την Βόρκιζαν τους εκτέλεσαν εις το Στρατόπεδον του Πενταλόφου όπου μετ’ άλλων εκρατούντο επί πεντάμηνον ως Όμηροι. Η στέρησις των τμημάτων μας από τους Στρατιωτικούς ηγήτορας των, έφερε μεγάλη απογοήτευσιν, ταυτόχρονα και διαρροήν, και εντός ελαχίστου χρονικού διαστήματος, πλέον των 1.000 ανδρών προσεχώρησαν εις τας γραμμάς των ελασιτών. Παράλληλα η Κυβέρνησις Παπανδρέου, διά να ικανοποιήση τους εαμίτας, διά των αντιπροσώπων της, Σαράτση, κατ’ αρχήν, και Παπαλαζάρου κατόπιν, επεδίωκε πάση θυσία να καταθέσωμεν τα όπλα, προ της ορισθήσης ημερομηνίας ήτοι την 10-12-1944. Επειδή μία τοιαύτη υποχώρησις μας, εγνωρίζαμεν καλώς ότι θα εσήμανεν την σφαγήν όλων μας υπό των κομμουνιστών, διότι ουδεμία ασφάλεια υπήρχε, προ πάντων εις τα χωριά, από τα οποία προήρχοντο όλα τα ένοπλα τμήματα μας, και κατόπιν αλλεπαλλήλων συσκέψεων των αρχηγών των τμημάτων και της Πολιτικ. Διοικήσεως απεκρούσαμεν την τοιαύτην δι’ ημάς εξοντωτικήν πρότασιν, δεχόμενοι να καταθέσωμεν τα όπλα την 10-12-1944 καθ’ ην επρόκειτο να αφοπλισθούν όλαι εν Ελλάδι ευρισκόμεναι ένοπλοι δυνάμεις.
Οι κομμουνισταί επειγόμενοι να καθαρίσουν παντοιοτρόπως, τα μετόπισθεν εν όψει της επιθέσεώς των εναντίον των Αθηνών, προς κατάληψιν της εξουσίας και επειδή η δύναμις ημών ήτο αξιόμαχος και υπολογίσημος παρά απορφάνισίν της από τους Στρατιωτικούς της ηγήτορας και παρά την διαρροήν που εγένετο προς την πλευρά των, εσκέφθησαν ότι μία κατά μέτωπον επίθεσίς των εναντίον μας και χρόνος θα απαιτείτο αλλά και μεγάλας απωλείας εις ανθρώπινον υλικόν θα εδημιουργούσεν εις αυτούς, διότι τα ερείσματά μας ήσαν εκ φύσεως οχυρά, επεδίωξαν όθεν με σατανικόν τρόπον να έλθουν σε συμβιβασμόν, να καταθέσωμεν τα όπλα ειρηνικώς, υποσχόμενοι ασφάλειαν της ζωής μας. Προ τούτο την 20-12-1944 έστειλαν τον στρατηγόν τους της ΙΧ Μεραρχίας Καλαμπαλίκην μετά του καπετάνιου του Καρατσά, οι οποίοι κατήλθον εις το εν Πετρανά αρχηγείον μας, και παρεκάλεσαν τους αρχηγούς μας να υποχωρήσουν, διά να μη χυθή άδικα, το αδελφικόν αίμα. Ευρέθην παρών και δεν θα ξεχάσω μίαν στυχομυθείαν που έγινεν μεταξύ ημών και του στρατηγού Καλαμπαλίκη, εις μίαν ευκαιρίαν απομονώσεώς του από τον Καπετάνιον του Καρατσάν. Ερώτησις : «Κύριε στρατηγέ ξέρομεν τα αισθήματά σου και ότι ουδέποτε θα ήθελες το κακόν μας ως Έλλην αξιωματικός, μη ξεχνάς ότι όμως αυτοί είναι κομμουνισταί, και αν καταθέσωμεν τα όπλα θα μας σφάξουν όλους. Απάντησις : – Καλαμπαλίκης. Παιδιά μου, πιστεύετε ότι εγώ ο Καλαμπαλίκης να είμαι κομμουνιστής και να επιδιώκω το κακόν σας; η υποχώρησις σας θα εξυπηρετήση δι’ άλλην μίαν φοράν την Πατρίδα μας».
Αυτή η τελευταία επαφή με τον Στρατηγόν Καλαμπαλίκην 20-11-1944 παρέσυρε την ηγεσίαν μας, η οποία πήγε εις Κοζάνην και εντός του Δημαρχιακού Μεγάρου συνεφωνήθη και ωρίσθη η 25-11-1944, ημέραν Σάββατον, ο αφοπλισμός και η παράδοσις του οπλισμού εις τους Άγγλους αντιπροσώπους. Τόποι συγκεντρώσεως ωρίσθησαν τα χωρία, Δρέπανον, Πετρανά και Βαθύλακκος.
Την επομένην της συναντήσεως των αντιπροσώπων μας, Μιχαήλ Αγά και Κολλάρα, με τον Στρατηγόν Καλαμπαλίκην, ειδοποιήθησαν όλα τα τμήματα να εγκαταλείψουν τας θέσεις των και να κατέρχωνται εις τα ωρισμένα χωριά προς συγκέντρωσιν και καταγραφήν του οπλισμού των, σύμφωνα με την συμφωνίαν που εγένετο εν Κοζάνη.
Πράγματι η συγκέντρωσις εγένετο και ενώ αναμένομεν την ορισθείσαν ημέραν παραδόσεως του οπλίσμού, οι κομμουνισταί, συγκεντρώσαντες μίαν δύναμιν, πλέον των 15.000 ανδρών, προερχομένων από απανταχού της Μακεδονίας, και την 24ην-11-1944, ήτοι μίαν ημέραν ενωρίτερον της καθορισθείσης ημερομηνίας παραδόσεως του οπλισμού των, ημέραν Παρασκευήν και ώραν 6ην πρωϊνήν, και ενώ ημείς αμέριμνοι πλέον εκοιμώμασθε, μας εκύκλωσαν εντός των χωρίων Κοιλάδα, Δρέπανον, Πετρανά, Βαθύλακκος και Ίμερα, βάλλοντες εναντίον μας με όλα τα σύγχρονα πολεμικά μέσα, που διέθετον. Προ της τοιαύτης καταστάσεως καταλήφθεντες εξ απροόπτου, ο άπελπις και άνισος εκείνος αγών συνέχισεν όλην την ημέραν και κατά το εσπέρας, άλλοι διέσπασαν τον κλοιόν και σκορπίσθησαν εδώ και εκεί, άλλοι δε υπακούσαντες εις τας ψευδείς και δολίας υποσχέσεις των παρεδόθησαν, οποία τύχη όμως ανέμενε τους παραδοθέντας.
Αφού τους αφώπλισαν, την νύκτα της 25ης Νοεμβρίου 1944 ομαδικά τους εξετέλεσαν, με όπλα, με μαχαίρια, με τσεκούρια και με κασμάδες και φτιάρια. Ο αριθμός των ούτω εκτελεσθέντων την νύκτα εκείνην ανέρχεται ως εξής :
1) Εις το χωρίον Πετρανά εξετέλεσαν 87 μεταξύ των οποίων οι δικηγόροι Κοζάνης Καρίσιος Τανής και Αθανάσιος Πολυχρονίδης, ο μεν πρώτος μετά της συζύγου του και ο δεύτερος μετά του αδελφού του Δημητρίου, Οικία Εφόρου Πτολεμαΐδος.
2) Εις το χωρίον Βαθύλακκος εξετέλεσαν 45.
3) Εις το χωρίον Ίμερα εξετέλεσαν 72 μεταξύ των οποίων δύο γυναίκες και τον αείμνηστον Πάπα Ιωάννην ιερέα του χωρίου.
4) Εις το χωρίον Οινόη εξετέλεσαν 165, τούτους τους συγκέντρωσαν εντός του Δημοτικού Σχολείου του χωρίου και ενώ οι κάτοικοι και αντάρται του ΕΛΑΣ διασκέδαζον έξω του Σχολείου χορεύοντες και τραγουδώντες, οι εκτελεσταί υπό τας ζητοκραυγάς των διασκεδαζόντων, δι’ όπλων και πολυβόλων και διά των θυρών και παραθύρων του Σχολείου εξετέλεσαν τούτους.- Οποία βαρβαρότης των κατοίκων τούτων. Ουδείς οίκτος, ουδεμία λύπη, ουδείς αναστεναγμός, ουδεμία διαμαρτυρία, διά την τόσον κακούργον και απάνθρωπον πράξιν.- Εκ των 165 εκτελεσθέντων ένας νέος ηλικίας 19 ετών επέζησε ως εκ θαύματος, όστις αντιληφθείς μίαν γυνήν κάτοικον του χωρίου να εισέρχηται εντός του Σχολείου, φοβηθείς μήπως τον αντιληφθή και τον προδώση, ετράπη έξω προς φυγήν αλλά και δι’ αυτόν η κακούργος ψυχή των κακούργων δεν συνεκινήθη, εις τας φωνάς της γυναικός, ότι Παοτζής βγήκε ζωντανός και έφυγεν ο κακόμοιρος δεν επρόφθασε μακράν των 150 μέτρων και συληφθείς μετεφέρθη εις τον τόπον όπου την ώραν εκείνην παράχωναν τους εκτελεσθέντας όπου και αυτός έπεσεν από τα δολοφονικά πυρά των κατοίκων. Το περιστατικόν τούτο ίσως να φαίνητε παράξενον, πλην όμως είναι γεγονός πραγματικόν το οποίον επιβεβαίωσεν και ο ιερέας του χωρίου τούτου Παπαστέφανος Πουταχίδης, ο οποίος διαμαρτυρόμενος διά το απάνθρωπον έγκλημα του χωρίου του εκινδύνευσε να υποστή τας συνεπείας της κομμουνιστικής θηρωδίας.-
5) Εις το χωρίον Βέρμιον και εις την θέσιν «Καλύβια Καρέλη» εξετελέσθησαν 67 παραδοθέντες μεταξύ των οποίων και ο αείμνηστος Νικόλαος Λεπτουργός, Αγρονόμος Κοζάνης. Εκεί εν ώρα μάχης μη δεχόμενος να παραδοθή εφονεύθη πολεμώντας και ο αείμνηστος Ξεπόλιτος Ιωάννης Υπομ/ρχος Χωρ/κής.
Επίσης σποραδικώς εξετελέσθησαν 8 εις Κοιλάδα, 2 εις Τετράλοφον, 8 εις Πολύμυλον, 5 εις Ποντοκώμην διά λιθοβολισμού των κατοίκων, 60 εις το Στρατόπεδον Κοζάνης και 32 εφονεύθησαν την πρώτην ημέραν της μάχης.-
Συνολικώς εκτελεσθέντες ομαδικώς 539 συν 281 φονευθέντων κατά τας διαφόρους μάχας, ήτοι από 2-2-1944 μέχρι 26-11-1944 εν όλω 820.-
Οι υπόλοιποι ενεκλείσθησαν εις τα Στρατόπεδα Κοζάνης και Πενταλόφου, όπου υπέστησαν τα πάνδεινα μέχρι της συμφωνίας της Βόρκιζας.
Οι κρατούμενοι εις τα Στρατόπεδα των κομμουνιστών ουδέποτε θα ξεχάσουν το ενδιαφέρον και τας υπηρεσίας που προσέφερον εις αυτούς ο Αιδεσιμώτατος Αγιάνθρωπος κ. Καντιώτης, χάρις εις την αοκνόν προσπάθειαν του οποίου εσώθησαν από βέβαιον θάνατον πολλοί των κρατουμένων και παρά τας αντιδράσεις των κομμουνιστών.
Επίσης δεν θα ξεχάσω ποτέ τους βογγιτούς και οδυρμούς συγκρατουμένων μου, τους οποίους νύκτα παρελάμβανον από τους θαλάμους των κρατητηρίων σώους και τους επανέφερον με φορεία, σβαρνιστικά, με σπασμένα χέρια, πόδια και κεφάλια, χωρίς να τολμήση κανείς να πλησιάση τον παθόντα διά να του προσφέρη κάποιαν ανακούφισιν.
Οι 28 αξιωματικοί των τμημάτων του Ε.Ε.Σ. οι οποίοι παρελήφθησαν από τους Άγγλους και μεταφέρθησαν εις Αθήνας, προς ικανοποίησιν των Εαμοκομμουνιστών ενεκλείσθησαν εις τας φυλακάς Αβέρωφ μαζί με άλλους πολλούς μεταξύ των οποίων ήσαν και οι αείμνηστοι Πάγκαλος, Ράλλης και πολλοί πολιτικοί.- Όταν δε επετέθησαν οι Εαμοκομμουνισταί εναντίον των φυλακών Αβέρωφ, οι φρουροί ελιποψύχησαν και οι εντός των φυλακών κρατούμενοι εξακόσιοι και πλέον πατριώται εκινδύνευσαν εκ της βεβαίας σφαγής των.
Οι ανωτέρω αξιωματικοί διαβλέποντες τον επερχόμενον κίνδυνον, δεν εδίστασαν να αφοπλίσουν την φρουρά των φυλακών και να αναλάβουν αυτοί την προστασίαν των κρατουμένων. Ο αείμνηστος Πάγκαλος ενθουσιασθείς από την τολμηράν πρωτοβουλίαν των εν λόγω αξιωματικών και υπαξιωματικών εζήτησε και ο ίδιος παρά την προχωρημένην ηλικίαν του, να πολεμίση παρά το πλευρόν των. Και τότε η Κυβέρνησις και ο τύπος …………… την ανδρείαν και τόλμην των αξιωματικών εκείνων, οι οποίοι, και την τελευταίαν φοράν προσέφεραν και πάλιν τας υπηρεσίας των υπέρ της κινδυνευούσης πατρίδος μας. Εις την μάχην εκείνην έπεσε μαχόμενος από τα δολοφονικά πυρά του κομμουνισμού ο αείμνηστος Ιωάννης Ρογκότσης Ενωμοτάρχης Χωρ/κής της τότε διοικήσεως Κοζάνης, ο οποίος διά του αίματός του έσωσε την ζωήν 600 συνανθρώπων του. Η γαία του ας είναι ελαφρά και η μνήμη του αιωνία, εις δε τους οικείους του της εξ ύψους παρηγορίαν.-
Εν συντομία τα αίτια της επικρατήσεως του ΕΑΜ Κ.Κ.Ε.
Η επικράτησις των εαμοκομμουνιστών εις την περιοχήν της Δυτικής Μακεδονίας, οφείλεται αποκλειστικώς και μόνον εις την τελείαν αδράνειαν ανωτέρω αξιωματικών του τόπου αφ’ ενός, αλλά και του εθνικόφρονος πολιτικού κόσμου των Πόλεων αφ’ ετέρου, οι οποίοι είτε εμμέσως είτε αμέσως είτε θεληματικώς είτε άθελα εβοήθησαν απ’ αρχής το ΕΑΜ. Η παθητική και αδρανής στάσις τούτων συνετέλεσεν ώστε ο κόσμος της υπαίθρου να εμπλακεί εις τα δίκτυα του κομμουνισμού όστις εκρύβετο όπισθεν του ΕΑΜ. Ακόμη εντός των Πόλεων όλαι αι Επιτροπαί εράνων της οργανώσεως ΕΑΜ απετελούντο κατά πλειοψηφίαν από εθνικόφρονας πολίτας, ανωτέρας κοινωνικής τάξεως. Και όταν από τα χωριά έφθασεν εις τα ώτα των η είδησις της ανοικτής προπαγάνδας των κομμουνιστών, υπέρ της επικρατήσεως των, ούτοι στερεωτύπως απήντων.- Όχι το ΕΑΜ, δεν είναι κομμουνιστικόν, είναι εθνικόν και ότι το Ραδιόφωνον του Καΐρου καθημερινώς μεταδίδει και λέγει «Έλληνες υποστηρίξατε το ΕΑΜ με χρήμα και αίμα». Όταν δε ο αείμνηστος Παπαβασιλείου το 1943 συνεκρότησεν την ένοπλον οργάνωσιν της ΠΑΟ και ανήλθεν εις το Βέρμιον, ο πολιτικός κόσμος του τόπου όχι μόνον δεν τον ενίσχυσε, τουναντίον εφρόντιζε πάση θυσία να σαμποτάρη τον αγώνα της ΠΑΟ. Τον δε αείμνηστο Παπαβασιλείου τον αποκαλούσαν Γερμανόφιλον και Βασιλόφρονα, Παλαιολαδίτη.
Την οικονομικώς κατεστραμένη οικογένειάν του, της οποίας όλα τα απαραίτητα ελεηλάτησε ή κατέκαψεν ο συρμφετός των κομμουνιστών το 1944.
Εάν δε η Πόλις της κοζάνης δεν προσεβλήθη από τους συμμορίτας, τούτο οφείλεται αποκλειστικώς και μόνον εις τα γύρω της Πόλεως και εν ακτίνα πλέον των 25 χιλιομέτρων ευρισκομένων χωρίων, ανηκόντων ωε επί το πλείστον εις τα μέλη της οργανώσεως Μιχαήλ Αγά (ΠΑΟ).
Εις το ιστόρημά μου αναφέρω την περίπτωσιν του Αντ/ρχου κ. Λαλοπούλου κατά την οποίαν του αποδίδω την ευθύνην της διαλύσεως της Οργανώσεως ΠΑΟ Σεπτέμβριος 1943. Ήτοι ούτος διοικητής ων της Στρατιωτικής Διοικήσεως Κοζάνης τον Σεπτέμβριον του 1943, σκοπίμως διέταξε τον επικεφαλής των τμημάτων της ΠΑΟ αείμνηστον Παπαβασιλείου να εγκαταλείψη το Βέρμιον και να φύγη διά Κιλκίς και να ενωθή με τα τμήματα Μήτσια Τσαμαλαύκα, με το αιτιολογικόν ότι οι Γερμανοί έλαβον γνώσιν της παρουσίας των και θα τον κυνηγούσαν.
Ενώ τοιούτον τι δεν συνέβη, Λυπούμαι πολύ διότι κατηγορώ έναν Έλληνα ανώτερον αξιωματικόν, αλλά διά την ιστορίαν η αλήθεια όσον πικρά και αν είναι πρέπει να λέγεται.-
Όταν ο κ. Λαλόπουλος, υπό την ως άνω ιδιότητά του, και με το ως άνω αιτιολογικόν διέταξε τον αείμνηστον Παπαβασιλείου να φύγη από την περιοχή Κοζάνης, αντί Γερμανών, τα τμήματα Παπαβασιλείου, εκυνηγήθησαν από τους κομμουνιστάς με επικεφαλής τον καπετάν Κολοκοτρώνη, ο ίδιος δε την επομένην ή μεθεπομένην παρασύρας και τον αείμνηστον μόνιμον Ανθ/γόν Γεώργιον Σιακαβάραν, το ότι προσεχώρησεν εις το ΕΛΑΣ ουδεμία πλέον αμφιβολία υπάρχει και ιδού διατί.
Ήκουσα ότι ούτος ισχυρήσθη, ότι με τον αείμνηστον Σιακαβάραν εξεκίνησε μέσω Γρεβενών να πηγαίνη εις την Ήπειρον προς συνάντησιν του Στρατηγού Ζέρβα. Τούτο είναι εντελώς ψευδέστατον και ασύστολον.
Και ερωτώ κάθε καλής πίστεως κριτήν, είτε στρατιωτικός είναι ούτος, είτε πολιτικός είναι. Ήτο δυνατόν την εποχήν εκείνην ένας αξιωματικός τύπου Λαλοπούλου ο οποίος ήτο αποκηρυγμένος από τους κομμουνιστάς να τολμήση να ταξιδεύση μέσω Γρεβενών προς την Ήπειρον, όπου ήτο η ελευθέρα λεγομένην Ελλάς των κομμουνιστών, η οποία ηλέγχητο εκατόν από αυτούς; Και εάν είχεν όντως τοιούτον σκοπόν, διατί τότε επεδίωκεν να πηγαίνη δι’ άλλης ασφαλούς οδού και διεκινδύνευε την ζωήν του, μέσω μιας περιοχής όχι μόνον ελασοκρατουμένης, αλλά και γνωστότατος εις όλην την περιοχήν καθ’ ο κάτοικος ταύτης.
Ουδέν τοιούτον αληθές, επαναλαμβάνω και πιστεύω απόλυτα ότι ο Λαλόπουλος επρόδοσε την ΠΑΟ εις τους κομμουνιστάς και ο ισχυρισμός του ότι τους έπιασεν εις το Καρπερό είναι και αυτό ψευδές, διότι τον Λαλόπουλο, οι συνοδοί του εαμίται κατόπιν συννενοήσεως τον επερίμεναν με τα όπλα έξω από τον φόρον Κοζάνης προς Αιανήν. Ο αείμνηστος Σιακαβάρας, όταν αντελήφθη την παγίδα Λαλοπούλου, ηθέλησεν να αντιδράση, δυστυχώς όμως ήτο πλέον αργά, και όταν καθ’ οδόν απεπειράθη να δραπετεύση, επυροβοληθη εκ των όπισθεν και εφονεύθη. Αυτά τα κατέθεσα και το 1946 όταν εκλήθην εις ανάκρισιν γενομένην τότε κατά του Λαλόπουλου, κατηγορηθέντος υπό συναδέλφων του αξιωματικών ως προδόσας και διαλύσας την οργάνωσις ΠΑΟ.-
Ιδιαιτέρως είμαι υποχρεωμένος να εξάρω την ένθερμον εκδήλωσιν των κατοίκων του χωρίου Ερατύρας, υπό τας επικρατούσας τότε δυσμενείς συνθήκας, και λέγω δυσμενείς, διότι ούτοι καίτοι ευρίσκοντο πανταχόθεν κυκλωμένοι, από τον παντοδύναμον τότε ΕΛΑΣ, η Εθνική των συνείδησις εξηγέρθη όταν αντελήφθησαν ότι η Πατρίς και το Έθνος ολόκληρον κινδυνεύει από τους σλαυοκομμουνιστάς. Αποτίνω φόρον τιμής διά την μνήμην των πεσόντων κατά την επίθεσιν των κομμουνιστών εναντίον της Ερατύρας, την 1-8-1944 και κατά την οποίαν σύσωμος η Εράτυρα υπό την εμπνευσμένην ηγεσίαν των Χαρισίου Καρανίτσιου, Αλέκου Γκόρα και του αειμνήστου Αθανασίου Δάφνη και άλλων επολεμήσαν σαν λεοντάρια.
Επίσης κλίνω το γόνυ ειλαβώς, εις μνήμην όλων των πεσόντων εν όπλοις συναδέλφων από τα δολοφονικά πυρά του εαμοσλαυοκομμουνισμού, αι θυσίαι των οποίων δεν απέβησαν μάταιαι, αλλά απέδωσαν τους καρπούς των, διότι διά των θυσιών των, η Πατρίς και ολόκληρον το Έθνος, εσώθη εκ του αφανισμού διά μίαν εισέτι φοράν και διά του αίματός των επότισαν το δένδρον της ελευθερίας, εις τον ίσκιον του οποίου θα απολαμβάνουν μεταγενέστεροι ημών.-
Οι φονευθέντες δεν ήσαν τυχαίοι, η ευγνωμοσύνη της πατρίδος εις αυτούς θα είναι εσαεί και η μνήμη των αλησμόνητος.
Αιωνία αυτών η μνήμη.-
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ
ΑΡΧΗΓΟΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΒΕΡΝΙΟΥ (ΠΑΟ) 1958-6-1