Η Πνύκα

Μου προκαλεί εντύπωση η προσήλωση σε πολιτικές ιδεολογίες που έχουν αποδειχθεί περίτρανα ανεπαρκείς ως προς τα προσδοκώμενα ευεργετικά αποτελέσματά τους. Και δεν αναφέρομαι μόνο στον κομμουνισμό ή σε άλλα ιδεολογικοπολιτικά συστήματα που έχουν ευρέως αμφισβητηθεί ή και απορριφθεί, αλλά επίσης και στην θρυλική Δημοκρατία, την θεωρουμένη -και δικαίως- ως μια από τις μεγαλύτερες προσφορές του ελληνικού πολιτισμού στην ανθρωπότητα.

Σαν θεωρία, σαν σύλληψη, η ιδέα της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα ήταν όντως εκπληκτικά προοδευτική, κοσμογονική, συνεξεταζομένων των τότε παγκοσμίων συνθηκών. Δεν είναι όμως εύκολο να αποτιμήσουμε συνολικά την ιστορική της πορεία, ούτε και αποτελεί τον προκείμενο σκοπό μου. Σημασία έχει για μας εάν μπορεί πράγματι να ευδοκιμήσει σήμερα η Δημοκρατία, τουλάχιστον με την μορφή που την έχουμε γνωρίσει. Και ρωτώ:

Γιατί θεωρείται αυτονόητο ότι πρέπει όλοι να έχουν μια ισότιμη ψήφο; Γιατί να έχει ισότιμη ψήφο ο ανιδιοτελής με τον συμφεροντολόγο; Ο πατριώτης με τον προδότη; Ο ενημερωμένος με τον αδιάφορο; Ο έξυπνος με τον αφελή; Μη νομίσεις ότι κατατάσσω τον εαυτό μου στους «ικανούς» για ψήφο. Κι αν βιαστικά με χαρακτηρίσεις ρατσιστή ή φασίστα θα έχεις πέσει έξω. Το ίδιο το σύστημα έχει ήδη αφαιρέσει από κάποιους το δικαίωμα της ψήφου, ομολογώντας έτσι τον δικό του «ρατσισμό» ή «φασισμό». Απλώς είναι αδύνατον να υπάρξει αντικειμενικό κριτήριο για τις παραπάνω προϋποθέσεις και γι’ αυτό τα αποτελέσματα των εκλογών κατ’ ουσίαν θα είναι διαβλητά εσαεί. Μια από τις πιο τρανές αποδείξεις της αδυναμίας αυτής είναι η αενάως επαναλαμβανόμενη εναλλαγή θεοποίησης-απόρριψης των εκάστοτε ηγετών: γιατί ο ως μεσσίας εκλεγείς πρωθυπουργός αποπέμπεται πάντοτε ως προδότης ή προσκυνημένος μετά από 1 ή το πολύ 2 τετραετίες; Γιατί ποτέ δεν μπορεί ο λαός να ισχυριστεί ότι δεν έκανε λάθος στην επιλογή του;

Θα ήθελα να σταθώ λίγο στην δυσκολία των τελευταίων δεκαετιών, που απορρέει από τον ρόλο και την επιρροή των ΜΜΕ. Το θέμα βέβαια είναι τεράστιο και θα αποτελέσει αντικείμενο ιδιαιτέρου άρθρου. Προς το παρόν θα ριψοκινδυνεύσω μόνο την εξής εκτίμηση: η Δημοκρατία αποτελεί τον Δούρειο Ίππο διά του οποίου τα ΜΜΕ (και τελικώς αυτοί που τα ελέγχουν, αλλά πάντοτε με την δική μας συμμετοχή και ευθύνη) μας βάζουν στο κεφάλι μας όποιον πιστεύουν ότι θα εξυπηρετήσει καλύτερα τους σκοπούς των. Ενώ συνάμα, δεν παύει ποτέ το ασύστολο λιβάνισμα της δημοκρατίας ως του πλέον ακαταμαχήτου όπλου του «κυρίαρχου» λαού.

Τέλος πάντων, ας είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας. Η Δημοκρατία μάς καλεί να κυβερνήσουμε έμμεσα, να διοικήσουμε, να προβλέψουμε, να εκτιμήσουμε δεδομένα που δεν γνωρίζουμε, να κρίνουμε πράξεις και διαθέσεις που δεν φανερώνονται. Δεν έχουμε όμως όλοι αυτήν την ικανότητα, ή μάλλον δεν την έχουμε οι περισσότεροι. Κατ’ αυτήν την έννοια η δημοκρατία είναι σύστημα «άδικο». Ένας κυνικός θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει ισοπεδωτικό. Ο καθένας μας έχει το τάλαντό του και αυτό καλείται να καλλιεργήσει εις όφελος του κοινού.

Το πολιτειακό πρόβλημα απεδείχθη στην μακραίωνη ιστορία της ανθρωπότητος άλυτο. Δεν φτιάχνουν τα πολιτεύματα τους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι τα πολιτεύματα. Όταν όλοι οι άνθρωποι γίνουν πατριώτες,έντιμοι και φιλότιμοι, τότε δεν θα έχουμε καν ανάγκη πολιτεύματος.